To myślą wierni o Kościele. Czy ten raport skłoni duchowieństwo do przemyśleń?

Papież poprosił o dialog. Wielu księży niechętnych

Papież Franciszek ogłosił XVI Synod Powszechny, by wsłuchać się w to, „co Duch Święty mówi do Kościoła”. W tym celu XVI Zgromadzenie Ogólne Synodu Biskupów, który miał przeprowadzić konsultacje na poziomie diecezji. Temat? Kondycja Kościoła w Polsce. Wczoraj (25 sierpnia) Konferencja Episkopatu Polski zaprezentowała raport opracowany przez prof. Kaję Kazimierską, prof. Marcina Jewdokimowa, ks. dra Wojciecha Sadłonia i Luizę Organek. Jak dowiadujemy się z dokumentu, w konsultacjach synodalnych wzięli udział głównie wierni zaangażowani w życie parafii, członkowie wspólnot, osoby praktykujące, a wcześniej nieangażujące się w swoich parafiach. Spotkania zorganizowało od 30 do 65 procent parafii (w zależności od diecezji). W sumie w konsultacjach wzięło udział ponad 100 tys. osób, choć do konsultacji (wg raportu) zostali zaproszeni wszyscy, nawet niekatolicy.

Jak zauważają na wstępie autorzy raportu, konsultacje wywołały różne reakcje i postawy:

- entuzjazm i wdzięczności za stworzenie przestrzeni i danie możliwości zabierania głosu w Kościele, zwłaszcza przez świeckich;

- lęk, dystans i nieufność przed wejściem na drogę synodalną kojarzoną np. z tzw. drogą niemiecką (m.in. propozycje zmian doktrynalnych) oraz rozbudzeniem roszczeniowości wobec Kościoła;

- obawy i niedowierzanie, czy jako zwykli chrześcijanie mamy coś do powiedzenia papieżowi i czy głos wiernych świeckich będzie w ogóle usłyszany;

- zauważalny braku zainteresowania wśród wielu księży, świeckich, a nawet wśród prężnie działających wspólnot, których członkowie nie odczuwali potrzeby osobistego włączenia się w synod lub tylko delegowali do udziału w nim swoich przedstawicieli.

Postawy wobec synodu rzutowały na jego wyraźną kontestację lub co najmniej niedostrzeganie jego znaczenia. Należy podkreślić, że w proces synodalny nie włączyła się zarówno większość wiernych świeckich, jak i też duża liczba księży, którzy nie brali „udziału w spotkaniach synodalnych prezbiterium dekanalnego, ignorowali zaproszenia do organizowania spotkań synodalnych w swoich parafiach czy też jednostronnie zdominowali spotkania, ukierunkowując je tak, że nie było możliwości swobodnego wyrażania własnych poglądów czy uwag” – czytamy w raporcie.

Nie pomogło nawet przymuszanie – mające miejsce w niektórych diecezjach – do zorganizowania parafialnego zespołu synodalnego. Autorzy zwracają uwagę, że nie należy uogólniać tego wniosku na wszystkich księży w Polsce, niemniej jednak dotyka on istotnego problemu zaangażowania w synod.

Syntezy pokazują, że entuzjazm był i jest bardziej po stronie zaangażowanych osób świeckich. Synod angażował bardziej świeckich niż księży także dlatego, że właśnie ci pierwsi uzyskali dzięki niemu możliwość wypowiedzenia się i bycia wysłuchanym. Jak wyraził to jeden z uczestników: „Spotkanie synodalne było dla mnie pierwszym doświadczeniem w życiu, gdzie mogłem się wypowiedzieć i czułem się słuchanym”. Z drugiej strony „parafialne i wspólnotowe zespoły synodalne wyrażały obawy o zlekceważenie wniosków z prac synodalnych, w wielu bowiem ocenach i konstatacjach synod nadal pozostaje na obrzeżach parafii i wspólnot kościelnych – czytamy.

Niemniej były osoby, które postanowiły powiedzieć, co im „leży” na sercu. Jakie są wnioski?

Dla młodych Kościół jest smutny

W rozdziale „Towarzyszenie” autorzy raportu skupili się o byciu Kościoła w życiu człowieka. Tu wyłania się pierwszy jego obraz. Z zebranych informacji wynika, że dla wielu młodych ludzi „Kościół jest smutny”.

Młodzież „nie czuje się zachęcona do uczestniczenia w życiu Kościoła”, do przyjmowania sakramentów (szczególnie bierzmowania), do których przygotowanie w opinii młodych jest źle prowadzone. „W ten sposób się nie uczestniczy, tylko «zalicza»”; „Nikt nigdy nie pokazał mi, że Kościół jest fajny, tylko wciąż mnie do wszystkiego zmuszano”; „Nie może być tak w Kościele, że kto ma szczęście, ten w nim zostaje” – relacjonują wypowiedzi uczestników.

Młodzi ludzie nie ukrywają też, że z praktyk religijnych rezygnują, bo nie mają czasu.

Wątpią także w zasadność sakramentu pokuty. Pytają: „Dlaczego mam się spowiadać komuś, kto też grzeszy?”. Od księży oczekują autentyczności, potrzebują ich nie jako „przyjaciół”, ale kierowników i ojców duchownych. „Musimy (my – dorośli i my – księża) wysłuchać tego, co zapytani przez nas młodzi odpowiedzieli na nasze pytania, bo z udzielonych przez nich odpowiedzi wynika, że gorliwość o Kościół pożera ich często znacznie bardziej niż nas”. Młodzież niejednokrotnie otwarcie woła o większe zainteresowanie się nią w projektowaniu życia wspólnotowego, o uwzględnienie jej wrażliwości i mentalności – dowiadujemy się z dokumentu.