Psycholożka o mobbingu: zachowania mobbingowe są sprawą nas wszystkich. Najgorszym rozwiązaniem jest nic nie zrobienie

Do podstawowych obowiązków pracodawcy należy przeciwdziałanie mobbingowi – co jasno wynika z kodeksu pracy. Powołany przepis ma ogólny charakter i nie daje odpowiedzi, na czym mają polegać rozwiązania eliminujące czy ograniczające elementy składające się na obraz mobbingu. Powszechnym zjawiskiem jest stosowanie mniej lub bardziej złożonych procedur antymobbingowych, których częścią mogą być specjalistyczne szkolenia dla kadry zarządzającej, mające na celu przybliżenie problematyki mobbingu oraz sposobów zapobiegania mu. Szkolenie dla kadry kierowniczej z zakresu mobbingu może być częścią obowiązującej w zakładzie pracy procedury antymobbingowej związanej z obowiązkiem pracodawcy przeciwdziałania zjawisku mobbingu. Prowadzenie tego typu szkoleń dla kadry kierowniczej nie jest bezpośrednio uregulowane. Ich ewentualna organizacja oraz okresowe odnawianie jest wewnętrzną sprawą pracodawcy.

O problemie mobbingu w pracy rozmawiamy z Mariolą Kujańską, psycholożką, edukatorką, mediatorką, Członkinią Polskiego Towarzystwa Psychologicznego, która osobiście prowadzi szkolenia z zakresu mobbingu w różnych instytucjach.

Red. Obecny pęd życia, pogoń za pieniędzmi, dobrą pracą i stanowiskiem wpłynął na problem mobbingu?

Mariola Kujańska: Poziom mobbingu chyba jest taki sam, ale na pewno jako społeczeństwo mamy większą świadomość zachowań mobbingowych i wiemy jakie zachowania kwalifikują się pod mobbing. Uważam, że każda instytucja powinna prowadzić obowiązkowe szkolenia pracowników z przeciwdziałania mobbingowi. W Urzędzie Marszałkowskim w Katowicach, czy w Opolu przeprowadza się takie szkolenia regularnie. Uruchomienie komórki przeciwdziałania mobbingowi moim zdaniem powinno być obowiązkowe w każdym urzędzie, szkole, czy innej instytucji. Taka komórka jest pierwszym sitem, jeżeli chodzi o zgłoszenie niepoprawnych zachować w pracy. Nie każde niestosowne zachowanie jest mobbingiem i nie każda sprawa musi od razu trafiać do sądu. Pamiętajmy, że taki problem jest wielkim wysiłkiem emocjonalnym dla osoby pokrzywdzonej, a niektóre sytuacje wcześnie sygnalizowane, można rozwiązać na terenie zakładu pracy. Oczywiście reakcja musi być wówczas stanowcza, a nie zamiatana pod dywan.

Często osoby mobbingowane nie zgłaszają problemu. Co nimi kieruje?

Przede wszystkim kieruje nimi lęk przed zwolnieniem, przed konsekwencjami, martwimy się, co ludzie powiedzą. Często jest też zmowa milczenia i nie ma reakcji osób z boku. Nawet jeżeli współpracownik dostrzega problem, to często woli mieć święty spokój, bo przecież to nie jego problem. Prawda jest taka, że zachowania mobbingowe są sprawą nas wszystkich, nieważne czy dochodzi do niego w urzędzie, w szkole, czy w prywatnej firmie. Trzeba pamiętać jednak, że należy mieć twarde dowody, że mobbing miał miejsce.

Boimy się, że z ofiary staniemy się osobą niewiarygodną, bo przecież pracodawca, czy przełożony ma więcej znajomości i "uciszy sprawę", a ludzie będą wytykali nas palcami?

Bardzo często rzeczywiście tak jest. Objawów mobbingu jest bardzo dużo. To nie są tylko zachowania graniczące z przemocą psychiczną, ale też chodzi o nieprawidłową komunikację, czy kwestie przydzielania zadań — kiedy jest ich za dużo, albo z drugiej strony, jeżeli pracownik jest deprecjonowany pod względem przydzielania zadań, np. osoba z wyższym wykształceniem ma cały dzień kserować dokumenty i nic innego nie robi. Używanie wulgaryzmów, czy poniżanie, ośmieszanie pracowników w obecności innych, zarówno werbalnie, jak i niewerbalnie, np. poprzez maile. Pracodawca, który jest mobberem, jest zazwyczaj cwany i często stosuje mobbing bezpośredni, bez świadków, aby nie dawać osobie mobbingowanej dowodów, że to robił.

Czy poza zgłoszeniem sprawy przełożonemu osoba mobbingowana może szukać pomocy gdzieś indziej?

Przede wszystkim musi zareagować, najgorszym rozwiązaniem jest nic nie zrobienie, ponieważ problem sam się nie rozwiąże. Taka osoba może skorzystać z wizyty u psychologa, który zajmuje się zachowaniami mobbingowymi, a są tacy. Bardzo często osoby mobbingowane wcześniej trafiają do psychiatry, bo nie radzą sobie z tymi negatywnymi emocjami. Takie leczenie psychiatryczne, czy terapia psychologiczna są dowodem w sprawie przed sądem. Aczkolwiek nie jest to dowód wystarczający. Na pewno nie warto takiej sprawy zostawiać samej sobie, bo bardzo często kończy się zaburzeniami psychicznymi osoby pokrzywdzonej.

Zachowanie mobbingowe w pracy ma wpływ na nasze życie prywatne?

Problemy, do których dochodzi w pracy, a z którymi sobie nie radzimy, mają przełożenie na całe nasze życie — na rodzinę, na codzienne życie. Niejednokrotnie osoby, które mają problemy z mobbingiem, wpadają w uzależnienia od alkoholu, czy narkotyków. To jest najprostszy sposób z radzeniem sobie z dużym stresem, lękiem — napić się. Szybko można popaść w uzależnienie, a niestety problem nadal sam nie zniknie. Pracodawca często później ma konkretne powody, zupełnie inne, na pozbycie się pracownika — bo jest uzależniony, więc się nie nadaje, ma inne problemy, więc go zwalnia, a tak naprawdę zaczęło się od spraw mobbingowych.

Dziękuję za rozmowę.