Dziś Dzień Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej. Te nazwiska zamordowanych są związane z Rybnikiem

Zbrodnia katyńska to masowe morderstwo ponad 22 tysięcy polskich jeńców wojennych, w większości oficerów, dokonane przez NKWD, radziecką policję polityczną, na rozkaz Józefa Stalina wiosną 1940 roku. Mordowani byli przede wszystkim polscy oficerowie, ale także lekarze, nauczyciele i inni przedstawiciele polskiej inteligencji.

Na szczątki polskich oficerów natknęli się niemieccy żołnierze w czasie przesuwania się frontu. Z kolei wieść o odkryciu masowych grobów poszła świat dokładnie 80 lat temu - 13 kwietnia 1943 roku. Niemiecka propaganda zadbała o to, by wstrząsające informacje dotarły na każdy zakątek świata. Wskazała też winnych - bolszewików. Na odpowiedź sowietów nie trzeba było długo czekać. Zarzucili III Rzeszy kłamstwo i oskarżyli Niemców, że to oni dokonali mordu.

Po zakończeniu II wojny światowej, władze sowieckie długo utrzymywały, że zbrodnia została dokonana przez Niemców podczas okupacji Polski, aż do 1990 roku, kiedy to władze Związku Radzieckiego oficjalnie przyznały się do odpowiedzialności za zbrodnię katyńską.

Ofiary zbrodni katyńskiej: te nazwiska są związane z Rybnikiem

Listy ofiar zbrodni katyńskiej są ogólnodostępne. Znajdują się niej nazwiska związane z Rybnikiem. W przypadku wielu zamordowanych nie udało się ustalić niczego więcej, jak tylko imienia i nazwiska. Poniższa lista powstała w oparciu o powrzechne dane oraz publikację Mečislava Boráka "Ofiary Zbrodni Katyńskiej z obszaru byłej Czechosłowacji":

Władysław Adam - (ur. 2 września 1897 w Błażowej) – polski sędzia, adwokat, notariusz, działacz niepodległościowy, doktor prawa i porucznik piechoty Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej. Absolwent Wydziału Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego (uzyskał tytuł doktora praw). W okresie międzywojennym pracował jako notariusz, sędzia i adwokat (z dwoma wspólnikami prowadził w Rybniku kancelarię adwokacką)

Paweł Achtelik - (ur. 15 VI 1912 w Rachowicach pod Gliwicami (obecnie gmina Sośnicowice). Porucznik rezerwy. Nauczyciel, absolwent Seminarium Nauczycielskiego w Tarnowskich Górach. Uczył w szkole powszechnej w Świerklanach Górnych, później w Ruptawie (obecnie dzielnica Jastrzębia-Zdroju), pow. rybnicki, i tam mieszkał. Absolwent SPR Piechoty w Zambrowie (1934), przydzielony do 45 pp w Równem. Ukończył również Dywizyjny Kurs Podchorążych Piechoty przy 44 pp, lecz ostatnie ćwiczenia rezerwistów (od 22 VII do 10 VIII 1938 r.) odbył już w 4 psp w Cieszynie, gdzie został przydzielony. W jego szeregach wziął również udział w kampanii wrześniowej 1939 r

Konrad Szymon Bączkowski - podporucznik rezerwy z 75 pułku piechoty. Był nauczycielem gimnazjum w Rybniku i Chorzowie.

Ignacy Alojzy Borgowiec - porucznik rezerwy z 3 pułk strzelców podhalańskich. Urodził się 21 października 1899 roku w Świętochłowicach. Uczestnik trzech powstań śląskich, ranny. Pracował w Polskim Komitecie Plebiscytowym na powiat rybnicki. Przeniesiony do rezerwy z przydziałem do 3 pułku strzelców podhalańskich. W latach 1918–1939 w Legionie „Zaolzie” grupa Rybnik. I zastępca komendanta powiatowego POW w powiecie rybnickim. W okresie międzywojennym pracował jako nauczyciel w Szkole Powszechnej nr 1 im. Adama Mickiewicza w Rybniku.

Henryk Grubner - podporucznik rezerwy. Pracował jako technik w fabryce sukna w Rybniku.

Józef Guzdek - podporucznik rezerwy. Był technikiem w Szkole Przysposobienia do Zawodu w Rybniku. Ur. 2 III 1908 w Dziedzicach, pow. bielski. Podporucznik rezerwy (1932). Absolwent Wyższej Szkoły Przemysłowej w Bielsku (1928) i dwuletniego kursu teletechnicznego w Warszawie (1935). Technik, od 1929 r. pracownik Urzędu Pocztowego w Bielsku, od 1935 r. nauczyciel w szkole przysposobienia do zawodu w Rybniku. Absolwent kursu w BPR Piechoty Nr 5 w Krakowie. Przydzielony do 3 psp jako oficer żywnościowy. Żonaty. W pierwszym dniu wojny walczył z pułkiem w okolicach Bogumina i Cieszyna. Ewakuował się przez Mogilany na Lubelszczyznę, brał udział w walce pod Oleszycami, gdzie zginął generał Kustroń. Wzięty do niewoli 20 IX 1939 pod Tomaszowem Lubelskim. Wysłał 28 XI 1939 list do rodziców z Kozielska.

Józef Antonii Janik - podporucznik rezerwy. Działacz plebiscytowy na Śląsku Cieszyńskim. Po zamieszkaniu w Rybniku został nauczycielem w szkole powszechnej w Jejkowicach, od 1927 aż do wybuchu wojny był kierownikiem Szkoły Powszechnej Nr 1 w Rybniku. Został odznaczony Medalem Niepodległości. W Katyniu zidentyfikowany pod nrem AM 720. Przy zwłokach znaleziono dowód osobisty i fragment różańca z białej masy perłowej z krzyżykiem, który podczas wizji 24 I 1944 Hildegarda Janik rozpoznała jako własność męża.

Józef Kopeć - podporucznik. piech. rez. z 75 pułku piechoty, nauczyciel gimnazjum w Rybniku

Jan Skoczeń - porucznik rezerwy z 75 pułk piechoty, nauczyciel w szkole zawodowej w Rybniku

Julian Henryk Spychalski - podporucznik rezerwy z 73 pułku piechoty. Prawnik w Rybnickim Gwarectwie Węglowym.

Seweryn Jerzy Wanat - podporucznik rezerwy z 75 pułku piechoty. Nauczyciel szkoły w Rybniku

Alojzy Henryk Żgoll - podporucznik rezerwy z 4 pułku strzelców podhalańskich. Urzędnik w Urzędzie Pocztowym w Rybniku. Ur. 22 IV 1905 w Gliwicach, syn Franciszka i Pauliny z Dzierżawów. Podporucznik rezerwy (1930). Ukończył 6 klas Gimnazjum ks. Misjonarzy w Krakowie (1924). Podjął pracę na poczcie w Rybniku. Zasadniczą służbę wojskową odbywał w 11 pp Tarnowskie Góry, ukończył pułkową szkołę podoficerską, następnie SPR Piechoty nr 5 w Cieszynie (1928). Przydzielony do 4 psp Cieszyn jako dowódca plutonu. W działaniach wojennych we wrześniu 1939 r. walczył w 4 psp w składzie 21 DPG. Po 20 IX 1939 dostał się do niewoli sowieckiej, prawdopodobnie w rejonie Tomaszowa Lubelskiego. Wpisany na LW z Kozielska 040/2 z kwietnia 1940 (bez daty), poz. 86, t. 4134. W Katyniu zidentyfikowany pod nrem AM 2594, przy zwłokach znaleziono legitymację urzędniczą, pocztówkę, kartę szczepień.

Franciszek Rduch - ur. 15 X 1909 w Świerklanach Dolnych, pow. rybnicki. Podporucznik rezerwy (1935). Pochodził z rodziny górniczej. Absolwent Państwowego Seminarium Nauczycielskiego im. P. Stalmacha w Cieszynie (1931). Nauczyciel w szkole powszechnej w Popielowie, pow. rybnicki. Absolwent kursu w BPR Piechoty nr 5 w Cieszynie, przydzielony do 4 psp Cieszyn. Żonaty z Elżbietą, miał syna Stanisława. Ostatni list do rodziny wysłał z Kozielska 4 II 1940. Wiadomość o nim podał rodzinie też Tadeusz Mijalski, który został wywieziony z Kozielska do Griazowca, w 1941 r. wysłał z Moskwy list do żony mieszkającej pod Krakowem. Wpisany na LW z Kozielska 032/2 z 14 IV 1940, poz. 77, t. 2834. W Katyniu zidentyfikowany pod nrem AM 3227. Przy zwłokach znaleziono kopertę z listem od żony i syna wysłanym 8 III 1940 ze Świerklan, kupon i znaczki pocztowe. Elżbieta Rduch podczas wizytacji 18 VII 1944 rozpoznała swój list do męża. Wzmianki o Rduchu również w innych materiałach znalezionych w Katyniu – na kartkach adresowych Stanisława Karońskiego, Lotariusza Gołysznego i Józefa-Kalasanty Jaroszyńskiego.

Józef Antoni Szejka - ur. 12 X 1911 w Rzeczycach, pow. gliwicki. Podporucznik rezerwy (1936). Syn hutnika, który walczył w III powstaniu śląskim i zmarł w wyniku odniesionych ran. Absolwent gimnazjum w Mikołowie (1932). W latach 1932-1933 odbywał służbę wojskową w SPR Piechoty w Zambrowie, ukończył dywizyjny kurs podchorążych rezerwy piechoty przy 4 psp w Cieszynie, do którego został przydzielony. Pracował jako urzędnik na poczcie w Czerwionce. Mieszkał w Stanowicach p. Rybnikiem i Czerwionce. Pomagał owdowiałej matce w utrzymaniu młodszego rodzeństwa - brata i siostry. Członek Pocztowego Przysposobienia Wojskowego w Okręgu Katowice. Rodzina otrzymała od niego trzy listy z Kozielska. Wpisany na LW z Kozielska 035/3 z kwietnia 1940 (bez daty), poz. 72. t. 4136. W Katyniu niezidentyfikowany. Jest o nim jednak wzmianka na kartce z adresami znalezionej przy zwłokach Józefa Rzepki.

Sylwester Burzyk - ur. 30 X 1899 w Karwinie. Podporucznik rezerwy. Pochodził z rodziny mierniczego na kopalni. Absolwent Polskiego Gimnazjum Realnego im. J. Słowackiego w Orłowej (1918). W marcu 1917 r. wcielony do armii austriackiej, absolwent kursu Szkoły Oficerskiej Rezerwy Piechoty Nr 1 w Opawie. Przydzielony do 28 pułku Obrony Krajowej, na froncie włoskim dostał się do niewoli. W grudniu 1918 r. wstąpił do Armii gen. Hallera we Włoszech, pełnił służbę farmaceuty.

W lipcu 1919 r. wrócił do Polski i służył w składzie 6 dywizji Armii gen. Hallera w Ambulansie Nr 6 w Tarnopolu jako kierownik apteki i oficer prowiantowy szpitala. W październiku 1919 r. zwolniony na prace w Głównym Komitecie Plebiscytowym w Cieszynie, następnie został dowódcą 5 kompanii POW w Karwinie (Szyby Gabriela, Barbara). Ponownie zgłosił się do WP na front bolszewicki i został przydzielony do 12 DP jako farmaceuta w kompanii sanitarnej, później był kierownikiem apteki Szpitala Polowego Nr 608, 202 oraz 607. W marcu 1921 r. został zwolniony do rezerwy.

Ukończył kurs Akademii Handlowej w Krakowie (1922) i odbył praktykę jako farmaceuta. Mieszkał z rodziną w Karwinie-Kopalniach, później w Rybniku, gdzie był urzędnikiem na kopalni. Żonaty. Odznaczony BKZ. Od 1938 r. był kierownikiem biura, mieszkał z rodziną w Cieszynie. W WP przydzielony jako oficer administracji sanitarnej do kadry zapasowej 5 Szpitala Okręgowego, korpus oficerów administracji, Powiatowa Získáno.

Wzięty do niewoli 18 IX 1939 pod Tarnopolem. Wzmianka o nim w notatniku Andrzeja Riegera znalezionym w Katyniu dotyczy 17 października 1939 r. i obozu przejściowego w Kozielszczynie, skąd został przywieziony 4 XI 1939 do Kozielska. Rodzina otrzymała list z Kozielska wysłany 29 XI 1939. Na listach wywózkowych NKWD nie figuruje. Według dokumentów NKWD zmarł 17 I 1940 w Kozielsku i 20 I 1940 został pochowany na miejskim cmentarzu

Franciszek Adamski - ur. 1 IX 1894 w Kęczycach, pow. ostrowski (woj. poznańskie). Posterunkowy PWŚl. (1924). Ukończył szkołę powszechną, robotnik. Podczas I wojny światowej służył w armii niemieckiej (od 27 XI 1914 do 10 II 1919). Od 10 VI 1919 w WP (do 2 IV 1920, ponownie od 8 VIII 1920 do 11 II 1921). W PWŚl. od 16 V 1924, Kda Rez. Katowice. Służył na posterunkach w pow. rybnickim – Gołkowice (do 30 IX 1924), Wodzisław (do 1 VIII 1929), Wilcza Dolna (do 1 IX 1931), Pogotowie Policyjne Rybnik (do 2 VII 1936), ponownie Wilcza Dolna. Od 27 XII 1938 Post. Piotrowice, pow. frysztacki. Odznaczony Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918– 1921. Kawaler.

Karol Błaszczyk - ur. 10 VIII 1898 w Gotartowicach, syn Jakuba i Franciszki z Schymurów. Posterunkowy PWŚl. (1922). Górnik. W I wojnie światowej służył w niemieckiej armii. W WP (kapral w 1 Pułku Strzelców Bytomskich) od 30 VII 1919 do 9 VIII 1920. Od 28 I 1919 do 9 VII 1919 i od 19 VIII 1920 do 31 VII 1921 członek polskich organizacji narodowych. Od 1 VIII 1921 do 28 IV 1922 w Straży Gminnej. Do 31 XII 1922 w Komis. Hajduki Wielkie, następnie w pow. rybnickim: na Post. w Chwałowicach i Czerwionce oraz na Post. w Lutyni Polskiej (1938) i Lutyni Niemieckiej (od 2 III 1939), pow. frysztacki. Żonaty z Emilią Emrich (od 10 VI 1922), sześcioro dzieci. Odznaczony KW, Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918-1921.

Jan Herman - ur. 18 IV 1913 w Żorach. Posterunkowy PWŚl. Pochodził z patriotycznej rodziny. Miał pięcioro rodzeństwa. Ukończył szkołę powszechną w Rybniku i rozpoczął naukę w zawodzie czapnika, który później wykonywał. W 1934 r. został powołany do WP, służył w 43. pułku strzelców Legionu Bajończyków w Dubnie na Wołyniu. Ukończył szkołę podoficerską w stopniu kaprala. Służbę w PWŚl. rozpoczął w l kompanii kandydatów kontraktowych na szeregowego w Kdzie Rez. w Katowicach. Wykonywał ją tu do 31 X 1938, gdy został przeniesiony na Zaolzie, do Komis. w Nowym Boguminie. Do niewoli dostał się we Lwowie, trafił do obozu przejściowego w Szepietówce. Rodzinę powiadomił o tym żołnierz zwolniony z tego obozu.

Franciszek Misała - ur. 28 IX 1897 w Rowieniu. Starszy posterunkowy PWŚl. (1924). W I wojnie powołany do służby w niemieckiej armii. Na zachodnim froncie dostał się do niewoli, wstąpił do Armii gen. Hallera, z którą w 1919 r. wrócił do kraju. Uczestniczył w powstaniach śląskich. Współtworzył POW na Górnym Śl., pomagał w gromadzeniu broni i formowaniu II baonu Nikodema Sobika w 13. pułku piechoty Wojsk Powstańczych. W III powstaniu dowodził 6. kompanią tego baonu, walczył o Żory, Rybnik, Rudy Wielkie, Stare Koźle. Do PWŚl. wstąpił 16 XI 1924. Do 20 XII 1938 pełnił służbę graniczną w Komis., później na Post. w Zebrzydowicach, pow. cieszyński. Stąd został 21 XII 1938 przeniesiony do Komis. w Nowym Boguminie, pow. frysztacki, gdzie służył do września 1939 r. Odznaczony KN, MN, Krzyżem na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi, Medalem 10-lecia Odzyskanej Niepodległości. Żonaty z Emilią Foltyn, miał dzieci Zbigniewa, Leokadię i Alinę. Do niewoli dostał się pod Tarnopolem. Wiadomość o jego pobycie w Ostaszkowie przekazał rodzinie pod koniec 1939 r. mieszkaniec Zebrzydowic, któremu udało się wydostać z niewoli.

Józef Pak - ur. 23 XI 1911 w Piaskach Ligockich. Posterunkowy PWŚl. Był najstarszym z trójki rodzeństwa. Ojciec zginął w I wojnie światowej we Francji, matka wyszła ponownie za mąż, za Antoniego Urbana z Opawy. Pracował w miejscowych Zakładach Chemicznych „Ceres”, uczył się także kupiectwa w Rybniku. Mieszkał w Brzeziu, należał do chóru „Jutrzenka”. Podczas zasadniczej służby wojskowej w Katowicach ukończył szkołę podoficerską. W PWŚl. służył od 1936 r., w Kdzie Rez. w Katowicach. Po zajęciu Zaolzia przeniesiono go do Nowego Bogumina, pow. frysztacki. W lutym 1940 r. rodzina otrzymała kartkę z Ostaszkowa.

Alojzy Sikora - ur. w 1911 w Mostach p. Jabłonkowem, (osada Do bagna), pow. cieszyński. Posterunkowy PWŚl. Ukończył szkołę powszechną, stolarz. W 1938 r. został przyjęty do kompanii kandydatów Kdy Rez. w Katowicach. Od 3 XI 1938 służył w Komis. w Karwinie, od 27 XII 1938 w Komis. w Szopienicach, pow. katowicki, od 6 II do 5 VI 1939 pełnił służbę w Komis. Rybnik, skąd przeniesiono go na Post. w Niedobczycach, pow. rybnicki. Kawaler. Napisał jedną wiadomość ojcu z Ostaszkowa.

Józef Zimończyk - ur. 13 V 1896 w Niedobczycach, pow. rybnicki. Starszy posterunkowy PWŚl. Członek POW Górnego Śląska, od sierpnia 1920 r. służył w Policji Górnego Śląska, uczestnik III powstania śląskiego (od 2 V do 30 VI 1921), w 3 komp. 5 pp rybnickiego. Od 15 VII 1921 do 1 VII 1922 w Straży Gminnej, w st. wachmistrza. Do PWŚl. wstąpił 17 VII 1922, służył w pow. rybnickim: Post. Sumin (do 3 XI 1932) i Post. Żory, skąd 22 XII 1938 był delegowany na Zaolzie. W wrześniu 1939 r. na Post. w Żorach. Odznaczony KN, MN, Medalem 10-lecia Odzyskanej Niepodległości.

---

Dzień Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej to coroczne święto obchodzone w Polsce 13 kwietnia, które upamiętnia ofiary zbrodni katyńskiej.

Dzień Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej został ustanowiony w Polsce w 2007 roku, w 67. rocznicę zbrodni, przez ówczesnego prezydenta Lecha Kaczyńskiego. W tym dniu składane są kwiaty i zapalane znicze na grobach ofiar, odbywają się uroczystości oraz msze w intencji pomordowanych Polaków. Dzień ten ma przypominać o tragedii katyńskiej oraz wyrażać szacunek i hołd dla jej ofiar.

Zbrodnia katyńska była jednym z największych i najbardziej tragicznych aktów terroru w czasie II wojny światowej oraz symbolem sowieckiego okrucieństwa i łamania praw człowieka. Pozostaje jednym z najważniejszych wydarzeń w historii Polski oraz obrazem totalitaryzmu i bezprawia, które nigdy nie powinny mieć miejsca.