Do Jastrzębia wróci kolej! Skorzysta Czerwionka-Leszczyny. „To potężna alternatywa dla CPK”

Na ten temat mówi się już od dłuższego czasu. Jastrzębie-Zdrój jako jedyne miasto powiatowe o takiej wielkości, nie miało dostępu do kolei. Ta została zlikwidowana w mieście na początku tego wieku. Na brak połączeń kolejowych zaczęli narzekać samorządowcy, a także sami mieszkańcy.
Coś drgnęło w 2019 roku. Rada Ministrów podjęła uchwałę w sprawie ustanowienia „Programu Uzupełniania Lokalnej i Regionalnej Infrastruktury Kolejowej - Kolej+ do 2029 roku”.

O dofinansowanie w ramach Programu mogły ubiegać się projekty m.in. w zakresie liniowej infrastruktury kolejowej (modernizacja/rewitalizacja/odtworzenie/budowa nowych linii kolejowych), których celem jest uzyskanie połączenia lub usprawnienie istniejącego połączenia miasta o wielkości powyżej 10 tys. mieszkańców z miastem wojewódzkim, celem poprawy spójności komunikacyjnej regionu.

Rok później w sierpniu zakończył się nabór zgłoszeń do I etapu Programu, a 24.11.2020 r. ogłoszona została lista projektów kwalifikujących się do II etapu, po zakończonej ocenie formalnej złożonych wniosków. W kwietniu tego roku przedstawiono listę projektów zakwalifikowanych do realizacji. W regionie realizowanych będzie 7 projektów, najwięcej w Polsce. Projekt pn. „Uzupełnienie sieci kolejowej o połączenie kolejowe Jastrzębia-Zdrój z Katowicami” znalazł się na 6. miejscu ogólnopolskiej listy rankingowej (wybranych zostało 34 projektów).

"Bez potencjału małych linii nigdy nie zbudujemy silnej kolei"

Jak wyjaśnia Arnold Bresch, Członek Zarządu PKP PLK - dyrektor ds. realizacji inwestycji, projektowana linia będzie miała 20 kilometrów. Ma połączyć Jastrzębie-Zdrój z Katowicach. Budowa zakłada też powstanie przystanków pośrednich. Wspomina też czasy „zwijania się” infrastruktury kolejowej w Jastrzębiu i w rejonie tego miasta.

W 2001 roku pojechał ostatni pociąg pasażerski. Cieszymy się jednak, że te czasy już są za nami. Kolej Plus to program który daje możliwość odbudowy linii. To jest coś, czegoś nie mogliśmy wcześniej prowadzić. Dotychczasowe fundusze europejskie były skupione na duże ciągi transportowe, europejskie korytarze. Nie mieliśmy więc środków i programu – mówi.

Trend odwrócił się parę lat temu. Wtedy to PKP PLK wraz z Ministerstwem Infrastruktury przygotowywało się do Kolei Plus. Zainteresowanie samorządów było na tyle duże, że program z marszu został powiększony.

Mamy 34 projekty, przeszły już etap konkursowy. Jednym z kryteriów finansowania było zapewnienie pociągów na liniach (minimalnie 4 w ciągu doby), by zainwestowane pieniądze przekładały się na ofertę transportową – dodaje Arnold Bresch.

Nasz rozmówca nie ma jednak wątpliwości – transport zbiorowy nie jest działalnością dochodową, komercyjną.

Nasza spółka też nie wypracowuje zysków, ma służebną rolę, jest ukierunkowana na zwiększenie możliwościowi gospodarczych i na dostępność do infrastruktury kolejowej w Polsce. Bez potencjału małych linii nigdy nie zbudujemy silnej kolei – zaznacza.

Wg tego, co się dowiedzieliśmy, program Kolej Plus ma zakończyć się w 2029 roku. Jest szansa, że ten termin ulegnie skróceniu. PKP PLK ogłosi teraz przetarg na opracowanie dokumentacji projektowej i uzyska pozwolenia na budowę.

Pociągi z Jastrzębia-Zdroju do Katowic mają dojeżdżać w 70 minut.

Mieszkańcy wypytywali się połączenie kolejowe

Jastrzębie-Zdrój dorzuci do odbudowy linii około 18 mln złotych. To wydatek, na który zgadzają się mieszkańcy miasta.

Temat często był z nimi poruszany. Postawiliśmy warunek, że jeżeli ma działać kolej, to musi skrócić się czas dojazdu do Katowic. Kiedyś wynosił on 2,5 godziny. Nie był atrakcyjny dla mieszkańców. To były jednak zupełnie inne czasy, gdy kolej nie była dotowana, gdzie było mniejsze zainteresowanie. Dzisiaj ekologia, czas dojazdu ma dla nas o wiele większe znaczenie – zauważa Roman Foksowicz, zastępca prezydenta Jastrzębia-Zdroju.

Władze miasta od początku wierzyły, że odbudowanie linii kolejowej jest realne.

Gdybyśmy nie wierzyli, że jest to możliwe, to w ogóle nie podejmowalibyśmy działań – dodaje.

Wiadomo, że odtworzonych zostanie 8 kilometrów starej linii Jastrzębie – Pawłowice. Dalej pociagi mają jeździć po istniejącej już trasie. Z kolei dworzec główny będzie znajdował się w miejscu istniejącego budynku w Jastrzębiu Górnym. Tam też miasto planuje postawić centrum przesiadkowe.

To mocna alternatywa dla CPK

Z rozwiązania zadowolony jest też burmistrz Czerwionki-Leszczyn – Wiesław Janiszewski.

To alternatywa dla mieszkańców, bo mimo wszystko sentyment do kolei nadal istnieje. To też potężna alternatywa dla CPK, który budzi duże emocje i wątpliwości. Koleje Śląskie idealnie pokazują, że odcinek realizowany w Kolei Plus załatwia potrzeby związane z koleją – zaznacza Wiesław Janiszewski.

Jego zdaniem ten projekt ma o wiele większe poparcie niż CPK, bo jest to inicjatywa oddolna.

To mieszkańcy najlepiej wiedzą co dla środowiska lokalnego jest potrzebne. Realizujmy to, co wskazują mieszkańcy, wtedy nie będzie problemu – oznajmia burmistrz.

W podobnym tonie wypowiada się Waldemar Socha – prezydent Żor.

Samorządy wykazały się solidarnością. Jastrzębie nie ma połączenia kolejowego i chciało je odzyskać. Rozumiemy, że linia musi przechodzić przez Żory i jesteśmy gotowi współfinansować projekt. Liczę, że mieszkańcy Żor również wrócą do kolei, będą chcieli podróżować – mówi.

Dla władz Żor ważny był czas przejazdu. To był warunek, jaki postawili urzędowi marszałkowskiemu.

Ludzie nie przesiądą się do pociągu, którym nie pojadą szybko do wybranego miejsca. Drugi warunek – trzeba było rozwiać wątpliwości co do drugiego projektu, jakim jest CPK. To jeszcze nie jest do końca rozstrzygnięte, ale nie wyobrażam sobie, że powstaną koło siebie dwie koleje – zaznacza Waldemar Socha.

Koszty z pewnością wzrosną

Jakub Chełstowski – Marszałek Województwa Śląskiego nie ma złudzeń, dotychczasowe szacunki powstania linii kolejowej – ze względu na inflację i drożyznę materiałów budowlanych - mogą być już nieaktualne.

Samorządy też mają tego świadomość. Mieliśmy podobne doświadczenia przy realizacji linii kolejowej do Wisły, wtedy zabrakło 15 mln zł. To był projekt unijny, ale udało się innym źródłem domknąć ten przetarg. Tu z pewnością koszty wzrosną, to byłby cud jakby się udało zrealizować projekt w takiej cenie. Mamy jednak świadomość wagi potrzeby tej linii. Większym problemem będzie jej utrzymanie. Musi być odpowiednia ilość taboru kolejowego i odpowiednie finansowanie, że by obsłużyć połączenia – wyjaśnia.

Linię Jastrzębie-Zdrój – Katowice ma obsługiwać 12 połączeń. Marszałek będzie musiał teraz ogłosić przetarg na zakup taboru. Potrzeba około 30 nowych pociągów.

---

Inwestycja „Uzupełnienie sieci kolejowej o połączenie kolejowe Jastrzębia-Zdrój z Katowicami” będzie sfinansowana w 85% (kosztów kwalifikowanych) ze środków Programu, a w 15% ze środków pochodzących z samorządów (VAT od wydatków kwalifikowanych podlega rozliczeniu przez PKP PLK). Samorządy mają pokryć, o ile się pojawią, wydatki niekwalifikowane (brutto).

Szacuje się łączną kwotę wydatków kwalifikowanych na 475 076 927,60 zł netto, z czego 71 261 539,14 zł (15%) pokrywa Województwo Śląskie jako Lider.

Kwota 71 261 539,14 zł zostanie sfinansowana przez Partnerów w częściach: Województwo Śląskie 40% (28 504 615,66 zł), Jastrzębie-Zdrój 25% (ok. 18 mln), Żory 17,5% (12,5 mln), Pawłowice 10% (ponad 7 mln), Czerwionka-Leszczyny 7,5% (5,3 mln). JST przekażą środki Liderowi celem dokonania zbiorczej płatności PKP PLK.

Przedsięwzięcie pn.: „Uzupełnienie sieci kolejowej o połączenie kolejowe Jastrzębia-Zdroju z Katowicami” ujęte jest WPF WSL na lata 2022-2030 (poz. III.B.38) z okresem realizacji w latach 2023-2028, łącznymi nakładami finansowymi w kwocie 475 076 928 zł i limitem zobowiązań: 71 264 000 zł.

Zakres projektu przy maksymalnym wykorzystaniu istniejącej infrastruktury (po historycznym śladzie linii kolejowej nr 159) obejmuje:

- długość ok. 35 km, w tym ok. 20,6 km nowych linii kolejowych,

- budowę fragmentu nowej linii oraz odbudowa części linii 159 na terenie Jastrzębia-Zdroju

- rewitalizację istniejącego fragmentu linii kolejowej 159 pomiędzy Jastrzębiem-Zdrój i Żorami,

- odbudowę fragmentu linii 159 pomiędzy Żorami i Orzeszem,

- budowę 10 nowych punktów obsługi podróżnych,

- prognozowany czas przejazdu na odcinku Jastrzębie-Zdrój – Katowice: 74 minuty,

- ofertę przewozową na trasie Jastrzębie-Zdrój – Żory – Katowice: 12 par pociągów na dobę.