Lepiej unikać dzisiaj długich spacerów. Smog wrócił do Rybnika

Jak to fajnie brzmi, unikać przebywania na ŚWIEŻYM powietrzu, tak na marginesie, w TV huczało o Mediolanie i ich smogu, nie opalają węglem a smog jest ( czyli samochody )? Stawiam, że jak połowa Rybniczan nie wyjechała by swoimi wykolegowanymi dieslami do marketu 200m dalej, to było by świeżej.

Widziałem na własne oczy jak pod śmietnik podjechało auto i wybierano ze śmietników kartony, papier oraz jakieś stare meble leżące obok. Moja propozycja - zamykać osiedlowe śmietniki na klucz przed amatorami "taniego opału" i wzmóc kontrole palenisk przez straż miejską.

Wpis został usunięty z powodu złamania regulaminu zamieszczania opinii.

W Wigilię pyłu było 450 (przypominam: norma: do 50; stan alarmowy w normalnej części Europy: od 80). U nas wtedy się tylko pisze, żeby nie wychodzić, a najlepiej po fakcie. W Sylwestra poziom poszybował do 1129 - niewyobrażalne, w międzynarodowym monitoringu nie można było pokazać naszego wyniku, bo mają tylko trzycyfrowe wyświetlacze - niemożliwym jest większe zapylenie w ich mniemaniu w miejscach gdzie żyją ludzie - wyświetlacz więc zatrzymał się na 999.

Dodam, że w Pekinie nie widziałam nigdy wyższego wskazania niż 500-600 (które już i tak są tragiczne). W Krakowie 200-400 - a tak o Krakowie głośno.

My umieramy na raty w zmowie milczenia. I nie chodzi mi o to, że Pan rezydent o smogu nie mów, bo mówi, a jakże. Ale o to, że nie robi wszystkiego co do niego należy i na co został wybrany.

GOLIAT - oczywiście że bez Dieslów byłoby bardziej świeżo. Ale strukturę smogu mamy taką, że jednak 87 to paleniska domowe. Jasne, że warto zabiegać o zmniejszenie emisji z pozostałych 13%, ale jednak nie to jest sprawą najpilniejszą

DAMIAN KOSSAKOWSKI - dokładnie. Od rekordowych wyników z 31go sprzęt ciągle nawala

IZUNIA25 - Straż MIejska w roku 2015 dokonała 1006 kontroli. Dodam, że z tego ponad 900 to kontrole bezsensowne, tylko po to, żeby się pochwalić na stronie internetowej i wykazać przed przełożonymi, jak to dużo robią. Tylko, że nie chodzi i ilość, tylko o jakość. W Rybniku na około 22 kontrole wypada 1 mandat i 1 pouczenie. W Radlinie: na 20 kontroli 10 mandatów. Rybnicka Straż Miejska jest zwyczajnie nieskuteczna, nie mam ochoty utrzymywać służby, na której pomoc nie mogę liczyć :(

IMRAHIL, no chyba żartujesz, przy takim lobby górniczym? Zaraz górnicy pojechaliby z żonami do Warszawy opony palić. Ale nie muszą się obawiać - nasza pani premier wietrząc płuca gdzie indziej wykrzykuje, że Polska węglem stoi, tak że na pewno ze strony rządu pomoc nam nie grozi. Jedyne, na co liczę, to na kary unijne i na zakaz palenia odpadami węglowymi - jakieś decyzje mają zapaść w Sejmiku Wojewódzkim. Tylko, że nawet jeśli ten zakaz wprowadzą, to nie wiem jak będzie z egzekwowaniem, bo rybnicka Straż Miejska jest zdania i "To jest Śląsk, tu musi śmierdzieć" (niestety jest to autentyk), a nawet jak ktoś pali pampersami, to oni nie stwierdzają żadnych nieprawidłowości , bo nie badają popiołu ani nawet nie ostrzegają takim badaniem. Tak że znikąd nadziei. Zaczynam nienawidzić miasta, w którym mieszkam - i w którym póki co muszę mieszkać

~Aarteks - bezno(a)piren pochodzi niestety ze spalania paliw stałych w domowych kotłowniach, głównie węgla i drewna. stąd norma w Rybniku przekroczona w miesiącach zimowych niejednokrotnie ponad 20 razy, średniorocznie 12 razy. gdyby transport był winien, to mielibyśmy także wysokie stężenia NOx, jak w zakorkowanym Londynie (gdzie paliw stałych się nie spala, stąd mają niski benzo(a)piren)

@imrahil - nie jestem chemikiem ale czytałem jakiś czas temu, że benzopiren to świństwo które nie tylko wiąże się z opalaniem domów, to także wydziela się w czasie palenia papierosów czy ze spalin samochodowych. Takie informacje znalazłem w necie i to bynajmniej nie w wikipedii którą traktuję z przymróżeniem oka. Problem występuje nawet w Lęborku który leży na płaskim terenie i ma znacznie lepsze przewietrzanie niż miejscowości Śląska i Małopolski...

samochody to głównie pył i NOx. z NOx nie mamy problemu w Rybniku i różnych wioskach, gdzie mamy pył. w Rybniku ruch samochodowy jest naprawdę niewielki w porównaniu do np. Londynu, Paryża (czy innych wielkich miast), gdzie dramatyczne zapylenie o którym informują media to 80 mikrogramów/m3 a nie kilkaset jak w Rybniku. zobacz jakie stężenie benzo(a)pirenu jest w Krakowie, gdzie samochodów jest wielokrotnie więcej i stoją w większych korkach niż u nas (znacznie mniejsze niż w Rybniku), zobacz przy jakich stacjach w Krakowie są najwyższe zapylenia (blisko domów jednorodzinnych)

ARTEKS - cd, bo mi się ilość znaków w tamtym poście skończyła:)
Też słyszałam (w radiu), że Katowicach Straż Miejska zaczeła na poważnie się brać za mandaty. A jak myślisz, z czego wynika strach - jak to określiłeś - ekipy Kuczery? A z czego wynika strach i opieszałość Straży Miejskiej? Akurat SM była także za czasów Fudalego i tak samo do niczego te działania były - tzn dużo robią, ale bezsensownie i tylko na pokaz. Dlaczego w innych miastach/gminach Straż Miejska działa inaczej?

@KasiaT - zadaj pytania o działanie straży miejskiej władzom miasta albo redakcji i niech oni zapytają jaka jest efektywność ich działań. Też mnie to interesuje bo niedawno w Radiu 90 słyszałem, że w Radlinie na 10 przeprowadzonych kontroli, w 5 stwierdzili palenie śmieci, a więc problem jest poważny. Ja popieram wszelkie działania proekologiczne ale nie wpadałbym w jakieś skrajności i przesadyzmy. Dania i Francja - jedne z najbardziej czystych i ekologicznych krajów Europy za 2012 rok zanotowały najwyższą zachorowalność na nowotwory mimo, że od lat węgiel nie jest tam stosowany jako paliwo którym ogrzewano by domy. Są to też kraje z o wiele lepszą świadomością mieszkańców w sprawach związanych zze zdrowiem, higieną, stylem życia czy dietą. W Polsce Trójmiasto - region który uwielbiam, chyba mógłbym tam nawet mieszkać - a w Gdańsku do niedawna zachorowalność na nowotwory wcale nie była dużo niższa niż na Śląsku. W Polsce nie ma regionów w których ludzie nie chorowaliby na nowotwory. Jestem w stanie uwierzyć, że jakaś wioska w Bieszczadach czy na Mazurach może mieć pozytywny wpływ na takie choroby jak astma czy alergie ale już na nowotwory minimalny. Zamiast uciekać od cywilizacji lepiej zewrzeć szyki i walczyć o poprawę powietrza na Śląsku. Samorządowcy chwalą się samymi sukcesami po zmianie ustroju 25 lat temu, a tymczasem w sprawach powietrza nic się nie poprawiło, w sprawach związanych ze zrównoważonym transportem Śląsk tkwi w miejscu...

ARTEX z przyjemnościa mi się z Tobą rozmawia:)
No więc tak: po 'pierwsze primo': nie mam na myśli wszystkich nowotworów jak leci, tylko te związane z drogami oddechowymi. Jest u nas wzrost zachorowań, to że źródeł lekarskich. A że jest olbrzymi wzrost zachorowań na mniej groźne choroby układu oddechowego (choć w sumie POChP jest naprawdę ciężka), to myślę że nawet bez źródeł lekarskich stwierdzisz. My niestety mamy tego przykład we wlasnym domu :( Można te choroby lekceważyć - co jak widzimy się dzieje (wlasna wygoda, strach, głupota, pazernosc), ale jeśli się ma świadomość, to nie można milczeć. Tyle, że to jakieś wolanie na pustyni, nikogo z osób decyzyjnych jakoś nie obchodzi. AKAPIT (piszę, bo akapity w komentarzach nie wchodzą). Straźy Miejskiej i Prezydentowi Miasta zadalam juz to pytanie. Odpowiedzi jałowe jak zwykle: UM skierowal do SM (bez sensu, bo do SM to ja oddzielnie napisalam, a jak piszę do UM to znaczy źe zależy mi na ich odpowiedzi, ale kto by się przejmowal mieszkańcem miasta którym rządzi). SM wykazała się brakiem umiejętności czytania ze zrozumieniem i odpisala nie na temat, że mają mało strażników a duzo dzielnic. No więc ja po raz drugi wyłuszczylam, że nie o zwiększenie ilości kontroli mi chodzi tylko o większą ich skuteczność, ale na to już nie uzyskałam odpowiedzi. Może spróbuj Ty zapytać, dlaczego sa gorsi od SM w Radlinie?

DINTOJRA - Alez oczywiście, że są ludzie, do których rozumu nie dotrzesz (może dlatego, że nie ma do czego docierać) i jedyna droga jest uderzenie po kieszeni. Gdyby raz czy drugi zaplacil 200-500 zł mandatu, to by się zastanowil czy nie taniej go wyjdzie dobry węgiel albo nawet gaz. Ale ja to wiem, Ty to wiesz, ale nie my jesteśmy decyzyjni - a władze postanowiły być miłosierne dla zła.

Wpis został usunięty z powodu złamania regulaminu zamieszczania opinii.

może trudno w to uwierzyć - to sa średnie dane z 2013r., ale średnio dla całej Polski, za przekroczenie norm PM10, w 88,21% odpowiedzialne jest ogrzewanie domów jednorodzinnych. W różnych miastach może to różnie wyglądać, ale nie zmienia to w niczym fakty, że te dane są zatrważające

uczepiliscie się jednego związku, a palacze papierosów siebie i nas trują:"SUBSTANCJE RAKOTWÓRCZE:

· NAFTYLOAMINA – składnik barwników, stosowany w drukarstwie,
· PIREN – stosowany w syntezie organicznej,
· DIMETYLONITROZOAMINA – silna substancja rakotwórcza, stosowana w przemyśle chemicznym,
· KADM – rakotwórczy metal ciężki,
· BENZOPIREN – stosowany w przemyśle chemicznym,
· CHLOREK WINYLU – stosowany w produkcji plastiku,
· CYJANOWODÓR – kwas pruski, stosowany w komorach gazowych podczas II wojny światowej,
· URETAN – organiczny środek rakotwórczy,
· TOLUEN – rakotwórczy rozpuszczalnik przemysłowy,
· POLON–210 – pierwiastek promieniotwórczy, wysoko radiotoksyczny."....czemu nie próbujecie zakazać sprzedaży papierosów???

CZORCIK - Widzę, że próbujesz usprawiedliwić swoje postępowanie, ale tego usprawiedliwienia nie ma. Nie musisz wyliczać trucizn zawartych w papierosach, bo to oczywiste. Ale z papierosami mam wybór: nie palę. Nie przebywam wśród palaczy. Nie skazuję moich dzieci na kontakty z palącymi. Nie oddychać nie możemy. "Uczepilismy sie " jednego związku, bo jego poziom jest mierzony, a wpływ na człowieka dokładnie zbadany. Ale oczywiście nie tylko ten jeden związek zawarty w naszym powietrzu jest groźny, jak najbardziej

masz wyrzuty sumienia? :)

ja jak widzę palącego przy dziecku, to nie przeprowadzam dziecka na drugą stronę ulicy, tylko upominam palącego - w końcu chyba nie wolno palić w miejscach publicznych?

No niestety ale polska to kraj zacofany. Skoro każdy może do pieca wrzucić co zechce i nikt tak naprawdę nie może z tym nic zrobić znaczy, że żyjemy w trzecim świecie a nie w normalnym kraju. Opowiadał mi ktoś z mojej rodziny mieszkający na stałe w Szwecji, że jego sąsiad zimą palił drewnem ale było to drewno nie sezonowane ( mokre ). Ktoś zadzwonił i przyjechała odpowiednia służba. Pierwsze co, to właściciela nieruchomości skierowano na obowiązkowe szkolenie na temat ekologii i sposobów ekologicznego ogrzewania domów. Szkolenie trwało dwa dni po 8 godzin lekcyjnych. Kiedy przyjechali ponownie bo facet nadal spalał to samo drewno to kara wyniosła w przeliczeniu 10 tyś złotych. Można? Można.

Wy zdajecie sobie sprawę jaka ta sytuacja jest chora? Teraz za oknem widzimy dosłownie mgłę pyłu, a Rybnik postanowił zamieść sprawę pod dywan ... wyłączając stację pomiarową!! Przecież to naśmiewanie się z ludzi!

GRZEŚ - oczywiście, że MOŻNA. Ale trzeba rozumieć wagę problemu (a nie tylko mówić, że się rozumie), być odważnym i chcieć - bez jednego z tych elementów nie da rady. A tym bardziej jak brakuje wszystkich trzech...
MIRO81 - no tak, stacja wyłączona została po awariach z okazji dramatycznych przekroczeń w okresie świąteczno-noworocznym, nie udźwignęła problemu. Po naprawie 4i5go miała już działać i działała przez chwilę, wczoraj znowu padła. * Nie, nie tylko tych dzieci szkoda. To się odbija na zdrowiu wszystkich. Niekoniecznie z tym samym natężeniem i niekoniecznie natychmiast - jedni będą kaszleć, inni dostaną astmy, jeszcze inni raka, a innym nawala serce - na Śląsku choroby serca rozwijają się wręcz kwitnąco. O rzekomej biedzie dyskutowaliśmy już nie raz - wystarczy się przyjrzeć rodzinom z tych domów, z których kominów leci syf i odpowiedzieć na pytania: czy mają samochody? Czy mają teraz ozdoby zewnętrzne świąteczne? Czy mają tablety, laptopy, smartfony, dobre telewizory? Czy kupują nowe ubrania, buty, torby? Jak wyglądały ich zakupy przed świętami (pełne wózki w marketach), jak wyglądały stoły na święta, ile prezentów nakupili? A może jeszcze wystrzelili race na Sylwestra? Gwarantuję, że na 10 sprawdzonych w ten sposób domów, w co najmniej 8 przypadkach odpowiedzi będą wyczerpujące temat. Tak, że nie mówmy, że nie stać, tylko że wolicie wydawać na coś innego. Zapewniam cię, że ja też bym wolała wydać na ciuchy niż na gaz

Droga Kasiu, nie trać nerwów na analizę działań rządu i innych instytucji. Zadbaj o siebie, zamykaj okna i ewentualnie kup maskę przeciwpyłową. Z ciemną masą ludzi, do których kompletnie nie docierają jakiekolwiek przekazy, nie zrobisz nic. Na nich działają tylko mandaty. A założył bym się, że znalazło by się paru szeryfów kotłowni, którzy z mandatem za zasmradzanie poszli by do sądu :) Co za czasy... Najlepsze rozwiązanie to wyjechać na weekend w celu pooddychania i zregenerowania płuc.

Pan Wojewoda zamiast wystąpić z apelem "pod publiczkę" powinien zawołać do siebie wszystkich posłów i senatorów z naszego województwa i zapowidzieć im ,że ich nie wypuści aż napiszą i podpiszą projekt poselski ustawy o zerowej stawce VAT na media grzewcze za wyjątkiem mułu i wszystkich podobnych świństw. To by był pierwszy mały krok do obniżenia niskiej emisji u nas.

Tak naprawdę to tych wszystkich górników i inne zakute łby trzeba by sądzić o narażanie na utratę zdrowia. Ale to przecież Polska, a tu o logikę trudno :)

~imrahil - Masz rację pisząc o sprzedawaniu deputatu i kupowaniu mułu. To jest ta chytrość Polaka, a w tym przypadku Ślązaka. Muł poza obszarem śląska nie jest w ogóle znanym paliwem, bo po prostu nie opłaca się go tam transportować. Nie mówcie mi, że problemem jest bieda, bo mamy biedniejsze rejony Polski, gdzie ludzie palą normalnie węglem. Śląsk jest bogaty dobrobyt tańszego węgla powoduje, że ludzie nie myślą nad tym żeby palić lepiej, bo po co. Jak w rodzinie pracują dwie osoby na kopalni ( syn, ojciec ) albo i więcej to mają tyle węgla, że nie muszą się o nic martwić i efekt widzimy za oknem. Przejdźcie się przez dzielnice z nowymi domami. Piękny dom a z komina smród. Kogoś stać na dom za 300k a nie stać na choćby piec z podajnikiem i kupuje jeszcze śmieciucha i opala go byle czym. Popieram bardzo akcje Rybnik bez dymu i sam komu tylko mogę polecam i tłumaczę metodę palenia od góry i wiem jaki jest opór. Argumenty są śmieszne, a bo to przecież teraz pale i mi to wystarcza, a to i tak będzie dymić bo musi, a to nie będę mógł przyłożyć jak trzeba. Najgorsi są jak to ktoś ujął "strażnicy kotłowni". Młody może by i spróbował inaczej, bo ma chęć, ale nie zostanie dopuszczony do świątyni. Potrzeba czasu, żeby zmieniło się myślenie, niestety tego czasu nie ma, bo trujemy się tu i teraz. My jesteśmy już podtruci nasze dzieci jeszcze bardziej i już teraz stwierdzono, że będziemy żyć średnio krócej niż nasi rodzice.

We wtorki, w czwartki i soboty po ulicach mogą jeździć wyłącznie samochody, których numery rejestracyjne kończą się liczbą parzystą - 0, 2, 4, 6 i 8.
W poniedziałki, środy i piątki - z ulic mogą korzystać tylko samochody, których numery rejestracyjne kończą się 1, 3, 5, 7 i 9.....pasowałoby to do Rybnika???

@czorcik - komletnie bez sensu, biorąc pod uwagę, że za przekroczenie norm PM10 w 88,21% jest odpowiedzialne indywidualne ogrzewanie budynków, a jedynie 5,77% jest winą ruchu pojazdów

te dane są z Krajowego programu ochrony powietrza do 2020 (każdy bez problemu znajdzie i zweryfikuje na str. 5 tego dokumentu)

ludzie wymieniają piece na tzw. EKO-kotły, paliwo jest lepszej jakości, domy prywatne jak i bloki są ocieplane, nowe budownictwo również stosuje proekologiczne rozwiązania... ale ciekawe, że poziom zanieczyszczeń jest ciągle taki sam, jak nie większy. Dziwne...

~minges Dziwisz się, że pomimo wymiany na te "EKO- kotły nie jest lepiej ? EKO można nazwać piec z podajnikiem dobrze dobrany do domu. Inne kotły są tylko z nazwy EKO. Ja mam "nowoczesny" kocioł z sterownikiem i dmuchawą (których nie używam) i wierz mi jakbym chciał to bym tak z niego mógł czadu, że nic nie będzie widać przez okno. A w domu będzie zimno. Co z tego, że ludzie ocieplą dom jak będą mieli przewymiarowany kocioł i dalej będą palić po staremu. Dymu i smrodu będzie jeszcze więcej bo kociołek będzie szedł z mniejszą sprawnością. Świadomość ludzi i wiedza na temat ogrzewania domu jest porażająca mała. Przecież to są ludzie wasze pieniądze i to niemałe. To tak jakby wasz samochód zamiast 8 litrów paliłby 20 , zostawiał chmurę dymu za sobą i strużkę paliwa. A tak właśnie ludzie palą w piecach. I nie mówcie, że jesteśmy za biedni na porządny piec czy ocieplenie. To jest tylko wymówka. Ułożenie wełny na podłodze na nieocieplonym strychu to niewielki koszt względem zysku. Zmiana metody palenia w piecu to jest kolejny sposób, który już w ogóle nic was nie kosztuje. Ludzie jesteśmy za biedni, żeby wyrzucać węgiel i to co można spalić w atmosferę i potem to wdychać. Mnie przynajmniej na to nie stać.

Jasne, że taki proces nie jest jak pstryknięcie palcami, tylko musi potrwać lata. Tyle, że on już lata trwa! Od 2002 - gdy pojawiły się pierwsze sygnały, bania, problemy. Więc za nami 13 lat "walki" - użyłam cudzysłowu, bo najwyraźniej jest ona daremna, widocznie obrana droga jest zła, skoro poprawa nie następuje. Co do wymiany kotłów - jeden mój sąsiad wymienił, a czterech nie, za to pozwalają sobie na coraz więcej - "bo nikt im nic nie zrobi" (i to niestety jest prawda: nikt im nic nie zrobi, bo jest przyzwolenie władz) - więc w piecu lądują coraz ciekawsze śmieci. Dlaczego również jest gorzej - dawniej wszyscy palili węglem, a od 2005 wolno palić odpadami górniczymi, więc ilość syfu większa. A, jeszcze chciałam napisać o jeszcze jednym moim sąsiedzie: pali węglem i W OGÓLE nie można na niego narzekać - jeśli dymi, to słabo i najwyżej raz na dwie doby. Ludzie powinni u niego nauki pobierać

Z całym szacunkiem dla Pana Kuczmy tez mi przeszkadza smog w Rybniku. Pracuje jako tokarz, kiedyś zwróciłem uwagę kierownikowi dlaczego zużyte oleje obróbkowe oraz hydrauliczne wylewają za zakład bezpośrednio na trawę odpowiedział mi ''żeby zająć się pracą i nie srać do swojego gniazda'' . Panie Kuczma oraz czytelnicy środowisko to nie tylko powietrze ale także woda! Proszę sprawdzić jak wyglądają miejsca postoju taksówek albo miejsca parkingowe w Rybniku!!! To wszystko trafia do rzek i całego ekosystemy do każdego owocu,warzywa i organizmu żywego tym nikt się jakoś nie przejmuje. Po co czyste powietrze jak w wodzie i jedzeniu jest tyle metali ciężkich!!!

wow, jestesmy na 4 miejscu, jeśli chodzi o ranking najbardziej rakotwórczych miast w Polsce
1. Nowa Ruda - 17 ng/m3
2. Opoczno – 15 ng/m3
3. Nowy Targ – 15 ng/m3
4. Rybnik – 12 ng/m3
jestesmy na topie :D

No nie jest tak. Jakie masz źródło informacji? Bo z tego co wiem, to po pierwsze wzrasta zachorowalność na raka płuca u kobiet - właśnie w naszym regionie. Po drugie: raka krtani u obojga płci. Wzrost ten od 2010 roku. Piszesz tylko o raku, ale WWA bardzo szkodzą na układ krwionośny i w chorobach serca przodujemy niestety. W Gdańsku co prawda faktycznie nowotworów dużo, ale nie dróg oddechowych, tzn te w mniejszości. Nawet zastanawiano się mocno nad przyczyną i najprawdopodobniej jest taka, że ze względu na najlepsze warunki środowiska w całej Polsce ludzie tam po prostu dłużej żyją, a na coś trzeba umrzeć - a ponieważ chorób serca u nich duuużo mniej niż u nas, to umierają na raka. Niestety działanie kancerogenne benzopirenu i innych WWA jest potwierdzone wielokrotnie - i to zarówno drogą pokarmową, jak i wziewną (oraz - rzadziej - przez skórę). Skutki wprowadzenia opalania odpadami węglowymi pojawią się jeszcze za kilka lat, bo to wszystko się kumuluje, alergia wyjdzie od razu, astma po jakimś czasie, a rak po jeszcze dłuższym. Oczywiście, że predyspozycje organizmu mają znaczenie, ogólna odporność, obciążenia genetyczne itd, więc na 100 szczurów zainhalowanych benzopirenem nie zdechnie wszystkie 100, ale o 20% więcej niż w grupie z czystym powietrzem. Jak do tego doliczysz inne choroby, to czy nie jest o co walczyć? Inna rzecz, taka całkiem prozaiczna, że na mojej ulicy autentycznie można się porzygać z kaszlu jak dołożą do pieców:(

Problem trzeba rozwiązać i to natychmiast zacząć trzeba od podwyższenia zarobków aby było ludzi stać na ekologiczne ogrzewanie domów podłączyć domy do ciepłociągów w rozsądnej cenie anie jak to miało miejsce w pobliskiej kwk gdzie wielcy panowie od razu chcieli nachapać kokosy kredy ty dla nas nie wchodzą w grę bo mamy za wielkie oprocentowanie