Tak może wyglądać kaplica "Juliusz". Plany są, czy będzie realizacja?

Aleksander Larysz wraz ze Stowarzyszeniem Rybnik Nasze Miasto jest właścicielem kaplicy wchodzącej w skład zabudowań "Juliusza". Fundacja Na Rzecz Ochrony Dóbr Kultury ma podpisaną umowę na administrowanie kaplicą przez okres 30 lat. Na zorganizowanym w UM Rybnika spotkaniu z mediami, został zaprezentowany projekt odrestaurowania i zmiany charakteru kaplicy.

- Chcemy uszanować wcześniejszy charakter tego miejsca, czyli duchowego przebywania ludzi. Tam mieszkańcy przychodzili z prośbą, modlitwą. Chcemy, aby wyjątkowy charakter tego miejsca został zachowany. Wykonaliśmy dokumentację projektową i podejmiemy próbę realizacji tego projektu. To jest nasze arcydzieło i chcemy pokazać, że potrafimy coś takiego zrobić. Myślę, że w ciągu dwóch lat jesteśmy w stanie ten projekt wykonać. Planujemy ustawienie rusztowań dookoła kaplicy i rozpocząć prace od góry w kierunku ku dołowi. Tak jak się należy, perfekcyjnie, a nie byle jak. Głównym problemem mogą być środki finansowe, jeżeli one będą, to zamkniemy odbudowę kaplicy w dwa lata — mówi Janusz Gładysz z Fundacji Na Rzecz Ochrony Dóbr Kultury z Rybnika.

Projekt zaprezentowany przez architekta odzwierciedla najmniejsze detale, co jak mówi sam twórca, nie było łatwe do odtworzenia, ponieważ nie ma dokumentacji, na której mógłby się oprzeć. Jak podkreślał Marek Wawrzyniak, była to praca "detektywistyczna". Prace nad stworzeniem nowego projektu wnętrza kaplicy trwały kilka miesięcy, co jak przyznaje, było bardzo krótko. Projekt powstał przy zaangażowaniu ponad 40 osób, a wcześniej wykonane prace we wnętrzach zabytku nie ułatwiały zadania.

- Przede wszystkim podejmujemy prawidłową próbę ochrony tego zabytku. Niestety z przykrością muszę powiedzieć, że największy problem mieliśmy nie z zabytkową tkanką, a z pracami, jakie były tam wcześniej przeprowadzane. Wielką odpowiedzialnością jest, aby przez złe ruchy nie zniszczyć czegoś, co ma ponad 100 lat. Nie można czyścić zabytkowej cegły poprzez piaskowanie zwykłą piaskarką, do tego nie można dokładać fugi cementowej, która nie pozwala rozprężyć się cegle. Wówczas budynek, który stoi ponad 100 lat, w ciągu kolejnych kilku może być zrujnowane.

Znalezienie punktów odniesienia, metod konserwatorskich, jakie można zastosować, a przy tym jednak zmiana charakteru budowli, to główne problemy, z jakimi się zmagał architekt wraz z zespołem.

- Metody znalezienia konserwatorskich działań, które zabezpieczyłyby obiekt przed degradacją, to była połowa roboty. Drugą częścią były działania archeologiczno-śledcze, które doprowadziły do znalezienia kolorystyki, która pierwotnie była. Dopiero kiedy wspiąłem się pod kopułę, to znalazłem kolor, który tam był. Do tego dochodził problem funkcji, jaką ma kaplica obecnie spełniać. Ta funkcja jest konkretnie nieokreślona, ale ogólnie rzecz biorąc ma iść w kierunku działań funkcjonalno-użytkowych. To w kontekście dotychczasowej funkcji jest kompletnie czymś innym. Tam były gromadzenia, ale był też ołtarz, były rzeźby. To powodowało, że warunki świetlne i akustyczne były zupełnie inne, niż te, które my sobie tam wyobrażamy, że będzie. Pozornie funkcja podobna, ale zupełnie inaczej realizowana. Akustycznie znaleźliśmy rozwiązanie, zastosowaliśmy techniki tynku akustycznego, który ograniczył panujący tam pogłos. Światło — wiadomo, że był tam żyrandol, ale jaki? Trzeba było znaleźć taki, który będzie odpowiadał tej budowli i jej przeznaczeniu. A na koniec szukaliśmy charakterystyki ornamentu, jaki tam był. W zabytku nie można działać na zasadzie "tak mi się podoba". Mieliśmy stylistykę, ducha ornalemntu, ale nie mieliśmy rysunku. Musieliśmy stworzyć coś takiego, co wydaje mi się, pasowałoby do epoki, byłoby zgodne z tym duchem, a nie udaje pseudostylizacji. Ten projekt był wielkim wyzwaniem i wierzę, że uda nam się je zrealizować. Dla architekta najważniejsze są projekty zrealizowane, a nie tylko zapłacone — mówi Marek Wawrzyniak, właściciel pracowni projektowej.

Na razie ciężko mówić o realizacji projektu, ponieważ na razie nie ma nawet kosztorysu prac. Fundacji udzielona została dotacja z budżetu Miasta Rybnika w kwocie 498 211,50 zł na przygotowanie kompletnej dokumentacji projektowej zabytkowego obiektu. Koszt przygotowania projektu pochłonął już 530 tys. zł, jak mówi Janusz Gładysz, prezes zarządu fundacji. Cała inwestycją może opiewać na miliony.

- Na tym etapie nie mamy gotowego kosztorysu. To będzie na pewno inwestycja idąca w miliony. Prace kosztorysowe trzeba będzie wykonać w najbliższym czasie, by móc wystąpić o środki europejskie. Myślę, że pieniądze w tym wszystkim nie są najważniejsze, bo około 85% inwestycji mogą zapewnić dofinansowania. Musimy odpowiedzieć sobie na pytanie, czy my chcemy taką przestrzeń publiczną mieć w naszym mieście? Moim zdaniem Rybnik na to zasługuje, by mieć taką "perłę w koronie". Na pewno miejsce to byłoby bardzo reprezentatywne. Myślę, że byłyby tam nadawane tytuły honorowe, pewnie byłyby zawierane śluby, miejsce do celebrowania momentów bardzo podniosłych. Ale też pokazywanie tej przestrzeni w ramach całego kwartału. Wydaje mi się, że w ciągu dwóch lat ten kwartał zyska jedną, spójną całość, a kaplica byłaby taką "wisienką na torcie" - mówi Piotr Kuczera, Prezydent Miasta Rybnika.

- Na pewno miasto ze ścisłą współpracą z fundacją liczy na środki europejskie oraz pieniądze projektowe na rewitalizację tego typu obiektów. Mam nadzieję, że jest to punkt wyjścia by rozpocząć intensywne prace inwestorskie. Na pewno urząd miasta będzie wspomagał fundację w pisaniu wniosków, będziemy robili wszystko by analizować możliwości dofinansowania inwestycji. To jest taka nasza rybnicka perła, a o perły należy dbać — dodaje.