Miasto przekaże milion złotych na prywatne zabytki. U opozycji wzburzenie

Trzy uchwały na udzielenie dotacji

Na wczorajszej sesji rady miasta pojawiły się trzy uchwały. Dotyczyły „udzielenia dotacji z budżetu Miasta Rybnika na 2023 rok na sfinansowanie prac konserwatorskich, restauratorskich lub robót budowlanych przy zabytku wpisanym do rejestru zabytków, lub ujętym w gminnej ewidencji zabytków”. Dotacje (które opiewają na sumę 999 000 zł) objęły:

- kamienicę przy ul. św. Jana 2. Henryk Mercik – Miejski Konserwator Zabytków zwrócił uwagę na architekturę secesyjną z końca XIX wieku. Wskazał na zły stan zachowania i konieczne prace konserwatorskie, polegające na kompleksowej renowacji elewacji frontowej. Spółka Mann System z siedzibą w Bielsku-Białej dostała dotację w kwocie 201 788,50 zł z budżetu Miasta Rybnika na 2023 rok. To 18,97% całkowitego kosztu robót, określonego w przedłożonym kosztorysie.

- „Okrąglak” przy ul. Wysokiej. Cech Rzemiosł oraz Małej i Średniej Przedsiębiorczości w Rybniku otrzymał dotację w kwocie 500 000 zł z budżetu Miasta Rybnika na rok 2023 na prace restauratorskie, konserwatorskie i roboty budowlane polegające na rekonstrukcji ściany osłonowej rotundy oraz remoncie dachu wraz z latarnią, renowacji elewacji parteru rotundy oraz łącznika zabytkowego budynku. Otrzymana kwota stanowi 37% całkowitego kosztu robót.

- kaplicę św. Juliusza (kompleks Juliusz) - Fundacja na Rzecz Ochrony Dóbr Kultury w Rybniku dostała dotację w kwocie 498 211,50 zł z budżetu Miasta Rybnika na rok 2023 na prace restauratorskie, konserwatorskie i roboty budowlane polegające na przygotowaniu kompletnej dokumentacji projektowej zabytkowego budynku kaplicy pw. św. Juliusza. Miasto pokryło w 100% całkowitego kosztu prac określonych w kosztorysie.

Dlaczego o tym piszemy? Wyżej wymienione obiekty znajdują się w prywatnych rękach.

Pytania zaczęły się „sypać” przy kaplicy, której remont ma kosztować 10 mln zł

Przebieg wczorajszej sesji podczas umawiania trzech powyższych projektów uchwał przybrał niecodzienny obrót. Radny Mariusz Węglorz (PiS) od razu wnioskował o zakończenie dyskusji nad kamienicą przy ul. św. Jana. Tak też się stało. Podczas omawiania punktu nt. „Okrąglaka” – nikt nie zabrał głosu. Prawdziwa dyskusja wybuchła dopiero tematu kaplicy.

Jaka jest korzyść dla mieszkańca Rybnika z punktu widzenia przekazania 500 tys. zł na projekt remontu kaplicy? Jaki będzie koszt odrestaurowania tej kaplicy? Pytam się w takim kontekście, by to naświetlić. Mamy tutaj prywatną własność, prywatną fundację. Znowu w ciemno przekazujemy środki. Jeśli mieszkaniec Rybnika na własny koszt wykonał remont studni (do której służby się nie przyznają), która odwadnia jedną z głównych ulic w Niedobczycach, to pan prezydent Koper napisał, że poda go do prokuratury. Tak wygląda zwykłe życie mieszkańców w Rybniku i tak śmiesznie nie jest – zaznaczył.

Henryk Mercik – Miejski Konserwator Zabytków długo szukał odpowiednich zdań, by odpowiedzieć radnemu.

Cała idea ochrony prawnej zabytków, ograniczeń i benefitów zawiera się w ustawie o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Zachowanie zabytku leży w interesie społecznym, także, jeśli chodzi o właściciela zabytków. Ten interes społeczny sprawia, że jego prawo własności jest w pewien sposób ograniczone. Stąd też ustawodawca przewidział możliwość dotowania pewnych ściśle określonych prac bądź wykonania dokumentacji. To pewien rodzaj rekompensaty, jeżeli jest zabytek wpisany do rejestru to wiemy, że jest naszą wspólną własnością, wspólnym dziedzictwem. Każdy, kto jest posiadaczem zabytku ma prawo wystąpić o przyznanie dotacji. Ten wniosek jest prawidłowy i posiada wszelkie elementy. Wszystko jest w porządku – zapewnił Henryk Mercik.

Dodał, że wg informacji prezesa Fundacji na Rzecz Ochrony Dóbr Kultury w Rybniku, remont kaplicy św. Juliusza ma kosztować około 10 mln złotych.

Tu do dyskusji włączył się radny Łukasz Dwornik, który nie podzielał optymizmu konserwatora zabytków.

Samego celu nie kwestionuje. Jestem zwolennikiem działań polegających na odnawianiu zabytków, ale w tym miejscu muszę się zatrzymać. Mechanizm jest ten sam jak z remontem mieszkania, można zrobić coś za X albo 10 razy X, a efekt jest ten sam. Nie będę kwestionował wyceny 10 mln, ona pozostaje abstrakcyjna. Już zacząłem sobie wyobrażać, że kopuła będzie złota, będzie wysadzana jakimiś szlachetnymi materiałami – ironizował.

Sama uchwała – zdaniem Dwornika – o przekazaniu pół miliona złotych jest nie do przyjęcia.

Nie wiemy, na czym i w jakim obszarze, elementach będzie wykonywane. Nie wiemy, co będzie robione, nie ma harmonogramu, czasu, określonych kwot. Przyzna pan, że kwota pół miliona jest dość dyskusyjna – zwrócił się do Mercika.

Ten w odpowiedzi stwierdził, że nie ma kosztorysu i nie może go być na tym etapie.

Mamy obok kaplicy obiekt (Juliusz – red.). Był projekt i nie do końca się udało. Zabytek jest konstrukcją dość delikatną, jesteśmy na etapie, że fundacja szuka odpowiedzi na pytanie, w jakim stanie jest kaplica, co trzeba zrobić i jak się zajęć elementami zabytkowymi i za ile. Ten projekt nam na to odpowie. Oczywiście fundacja będzie musiała rozliczyć dotację – oznajmił urzędnik.

To radnego nie uspokoiło. Zasugerował, by poczekać z decyzjami do momentu, aż rada będzie miała pewność, co stanie się z Juliuszem.

Na tę chwilę stanęliśmy w miejscu. Nie mamy pewności co do przyszłości Juliusza, a już podejmujemy decyzje w kontekście z sąsiadującym budynkiem – powiedział na koniec.

Radny zachęca stowarzyszenia, by kupowały od miasta kamienice

W tej dyskusji uaktywnił się radny Karol Szymura (PiS). Przypomniał, że kilka lat temu rada przekazała działkę obok V LO na budowę nowej szkoły prywatnej.

Jest taka piosenka „Nie płacz Ewka” i fragment „po ulicy miłość hula wiatr”. Z Orzepowicką jest tak samo – hula wiatr. Szkoła nie dostała dofinansowania, pewnie zaraz zwróci działkę. Inna fundacja zgłosiła się do nas, by wyremontować za swoje pieniądze budynek w Golejowie, który jest ruiną. Prosiła tylko, by wnieść aportem budynek do fundacji. Teraz udzielamy dotacji pół miliona złotych na projekt dla fundacji, która nie jest właścicielem budynku. To jest najlepsze. Właścicielem jest inne stowarzyszenie, które wydzierżawiało na kilkadziesiąt lat tej fundacji ten budynek. To dziwna sytuacja. Podobnie było z działką obok K1. Pan prezydent ogłosił, że ją kupi. Ktoś wybudował budynek i kupiliśmy działkę drożej. Teraz jesteśmy w podobnej sytuacji – wyjaśnił.

Zdaniem Karola Szymury, remont kaplicy może być jeszcze droższy. Odpowiedział mu radny Marek Florczyk (WdR).

Panie radny, nie jest ważne kto jest właścicielem tego zabytku. Właściciele mogą się zmieniać, ale ten zabytek jest dobrem Rybnika. Nikt go nie wywiezie, nie sprzeda, dalej pozostanie w naszym mieście. Projekt uchwały zawiera to, co powiedział konserwator. Stwórzmy tą uchwałą warunki do tego, żeby można było merytorycznie przygotować projekt i żeby ktokolwiek był właścicielem – mógł uzyskać dodatkowe środki – zaapelował.

Po raz pierwszy w tym temacie głos zabrał prezydent Piotr Kuczera. Zaczął od uszczypliwości.

Jest szansa na pozyskanie przez różne podmioty środków europejskich. Wiem, że to nie jest ulubiony temat prawej strony politycznej i blokujecie niestety te środki od dłuższego czasu. Mam nadzieję, że to się za niedługo skończy i uda się je pozyskać w całości. Wyroki TSUE są, jakie są i są dla samorządu dramatyczne. Cała masa konkursów ruszy w jednym momencie, jeżeli te pieniądze zostaną uruchomione. Możecie się nie zgodzić, ale pomyślcie, ile symboli ma Rybnik, jakie budynki kojarzą się z naszym miastem. Jak słyszę, że mamy czekać, to wiem jedno – czekanie sprawi, że pieniądze europejskie będą poza zasięgiem i będziemy musieli szukać pieniędzy we własnych budżetach. Każda forma wsparcia prywatnego podmiotu, fundacyjnego podmiotu w kategorii zabytku, jest słuszne i potrzebne – zaznaczył Piotr Kuczera.

Karol Szymura nie był dłużny prezydentowi.

W ten sposób możemy sprowadzić sprawę do absurdu. Bo możemy część reliktów PRL-u, kamienice powyżej 100 lat wprowadzić do ewidencji zabytków, możemy kupić sobie mieszkanie w kamienicy i zachęcam tutaj wszystkie fundacje i stowarzyszenia, by zgłosić się do miasta na remont tej kamienicy. Zachęcam, by kupowały z bonifikatą 90-procentową z miasta – ironizował.

„Kwota jest przesadzona!”

Swoje wątpliwości wyraził też radny niezależny Michał Chmieliński.

Nie mamy informacji co zostało zrobione do tej pory i co inwestor zamierza zrobić. Nie zgadzam się z tym, że to musi tyle kosztować. W jakiej kolejności podchodzimy do tematu całego kompleksu? Najpierw wykonujemy remont, potem wstrzymujemy, bo nie było ekspertyzy. Ile wydaliśmy na ekspertyzy Juliusza i Rogera, a teraz chcemy wydać na obiekt? Gdyby to było 100-150 tys. to zagłosowałabym na tak, ale się wstrzymam. Kwota jest przesadzona! - oznajmił.

Henryk Mercik odparł, że każde prace przy zabytku zaczynają się od badań i ekspertyz.

Dlaczego beneficjant złożył wniosek? Bo tak jest w przepisach określone, że może. Ustawodawca przewidział taką możliwość, że dokumentacja może być finansowana. Kolejność jest właściwa. W przypadku zabytków nigdy nie jest tak, że coś widać – powiedział.

Michał Chmieliński nie dawał za wygraną.

Ile miasto wydało na ekspertyzy na Juliusza i Rogera? Wydaliśmy na obiekty bardzo dużo – rzucił.

Prezydent odparł mu, że te dane są do sprawdzenia.

Jak pan napisze interpelację, to dostanie odpowiedź. Żeby nie było na Facebooku zdjęcia jak otwarliśmy Ignacego, nie? Przez 5 lat połajanka, ale potem fota była. Z punktu widzenia tego zabytku sądzę, że każdy projekt spowoduje, że będziemy bliżej remontu tej materii. Tak, będzie to kosztowane, podobnie jak Juliusz będzie kosztowny. Z punktu widzenia kompleksu – tak będzie wyremontowany, będziemy aplikować o środku europejskie. Będzie musiał się pan pogodzić z tym, że to wymęczymy. To ważna materia dla historii naszego miasta – zapowiedział Piotr Kuczera.

Prezydent jest gotowy oddawać kamienice za bezcen

Prezydent Rybnika kontynuował swoją myśl. Dowiedzieliśmy się, że jest gotów oddawać kamienice za bezcen.

Byłbym wielkim zwolennikiem, by fundacje i stowarzyszenia kupowały te kamienice. Nawet jeżeli byłaby miejska, to dałbym 90 procent bonifikaty. Nie zdajecie sobie sprawy, jaki jest koszt remontu tego typu infrastruktury. To podstawowy powód, dlaczego wiele rzeczy się tutaj ślimaczy. Nie jest przypadkiem, że jesteśmy atakowani z lewa, prawa. A to osiedle na Paruszowcu – drogo, a to kamienica na Chrobrego - drogo. Remont zabytku zawsze jest droższy od budowania czegoś od postaw. Pytanie, czy chcemy mieć miasto budowane w 2023 roku od postaw, czy chcemy pokazać, że mamy ciągłość, dziedzictwo, że mamy korzenie. O to w tym chodzi – oznajmił.

Tu chwila na wątek humorystyczny. Zgłosił się Karol Szymura, by odpowiedzieć prezydentowi. Wcześniej radnemu zadał jednak pytanie Wojciech Kiljańczyk, przewodniczący rady.

- Potrzebuje pan głosu ad vocem? - zapytał Karola Szymury.

- Jak się zgłosiłem, to potrzebuję. Nie trzeba pytać – odparł sarkastycznie przewodniczącemu.

Radny PiS kontynuował wystąpienie w podobnym tonie.

Panie prezydencie to bardzo dobra wiadomość! Jak da pan z bonifikatą komuś mieszkanie w kamienicy, da dotację celowa bez konkursu na projekt i jeszcze pomoże pan znaleźć pieniądze na remont, w dodatku zwolnienie z części wydatków na utrzymanie siedziby, to cieszę się z takiej deklaracji. Mam nadzieję, że w takim układzie stowarzyszenia i fundacje będą startować i że pan dotrzyma słowa – mówił z przekąsem.

Prezydent odparł radnemu już krótko.

Niech pan zaciągnie wiedzy, ile miasto posiada kamienic w tym rejonie. Potem będziemy dyskutować – rzucił.

Wszystkie zaprezentowane wyżej uchwały zostały przegłosowane i otrzymają dotacje.