Matki kontra ZUS. Niemy protest przed oddziałem w Rybniku

– Po ośmiu latach prowadzenia działalności gospodarczej otrzymałam informację od ZUS-u, że moje plany macierzyństwa są niezgodne z zasadami współżycia społecznego i zakład żąda zwrotu wszystkich wypłaconych mi w tym czasie składek. Wyklucza mnie też z kolejnych zasiłków od kwietnia tego roku oraz żąda zwrotu zasiłku pogrzebowego, który wypłacili na moje zmarłe dziecko – opowiada Magdalena Kaduk, matka prowadząca działalność i organizatorka akcji protestacyjnej.

Oprócz Rybnika transparenty wywieszono także w wielu miastach w całej Polsce. Na Śląsku są to Bielsko-Biała, Chorzów, Katowice, Sosnowiec, Zabrze, Lubliniec i Wodzisław Śląski.

Spór rozbija się o przypadki kobiet, które zakładają jakąkolwiek firmę niedługo przed porodem i opłacają sobie jak najwyższe składki tylko po to, by później otrzymywać wysoki zasiłek macierzyński.

„Ruch Społeczny Kobiety na Działalności Gospodarczej” rozumie potrzebę walki z takimi nadużyciami i nie protestuje przeciwko kontrolom w ogóle. Protestuje tylko przeciwko kontrolom w sprawach, co do których już raz została wydana pozytywna decyzja. Zdaniem kobiet nawet najdrobniejsze przewinienia skutkują utratą świadczeń, i to nawet na lata wstecz. Dlatego postulują o:

- kontrolę przedsiębiorcy przed przyznaniem świadczenia
- zdefiniowanie kryteriów „fikcyjności”
- prawo do niezakłóconego macierzyństwa
- odpowiedzialność urzędników
- blokadę wypłaty świadczeń po prawomocnym wyroku sądu
- uaktualnienia definicji „prawidłowości” wykorzystywania zwolnień od pracy ubezpieczonych, którzy są niezdolni do pracy z powodu choroby oraz konieczności sprawowania opiek.

Obecne prawo pozwala na to, by ZUS najpierw wydał decyzję o przyznawaniu zasiłku, a dopiero później wszczął kontrolę, w efekcie której swoją poprzednią decyzję może cofnąć, a to oznacza konieczność oddania otrzymanych składek.

Z kolei, to czy firma jest uznana za „fikcyjną”, lub czy „plany macierzyństwa są zgodne z zasadami współżycia społecznego” w dużej mierze zależy od uznania urzędnika. Zdaniem protestujących brakuje jasnych kryteriów. Sama Magdalena Kaduk zapewnia, że prowadzi prawdziwą działalność w celach zarobkowych, co potwierdza sprawa wygrana w sądzie okręgowym w Rybniku.

– ZUS pozbawia nas świadczeń i to wtedy, gdy jesteśmy najbardziej bezbronne: w chwili zajścia w ciążę lub przejścia na urlop macierzyński. Nie mamy nic przeciwko kontrolom, ale te często przeciągają się, a zakład nieraz wydaje decyzje niezgodne z obowiązującymi zasadami administracyjnymi – tłumaczy.

Ze strony samego ZUS-u słyszymy, że "nie ma mowy o tym, by Zakład Ubezpieczeń Społecznych ukierunkował swoje działania na konkretną grupę społeczną, czy zawodową, w tym prowadzących działalność gospodarczą".

– W swoich działaniach kierujemy się obiektywnymi zasadami – podstawą jest analiza ryzyka. Zakład Ubezpieczeń Społecznych rocznie wypłaca około 13 mld zł świadczeń z tytułu choroby i 9 mld zł na zasiłki macierzyńskie (dla matek i ojców). Są to pieniądze nas wszystkich, którzy wpłacają składki do funduszu chorobowego. Dlatego też naszym obowiązkiem jest sprawdzanie, by nie dochodziło do nadużyć – wyjaśnia regionalny rzecznik prasowy ZUS w województwie śląskim Beata Kopczyńska.

 

– Zadaniem ZUS jest zarówno kontrola i weryfikacja tytułu do ubezpieczenia, np. czyli czy działalność gospodarcza była faktycznie prowadzona, jak i to, czy praca była rzeczywiście świadczona na rzecz danego pracodawcy. Poruszamy się ściśle w ramach obowiązujących nas norm prawnych. Słuszność działań ZUS potwierdzają wyroki sądowe. W 2018 roku w ponad 75 proc. przypadków sąd podtrzymał decyzję Zakładu – dodaje.