Ciągle rośnie liczba prób samobójczych wśród nieletnich! Jak sytuacja wygląda w Rybniku? Mamy dane

Od kilku lat kryzys zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży się pogłębia. Dane pochodzące z policji nie są danymi pełnymi, ponieważ nie każda próba samobójcza jest zgłaszana na policję. Te dane przedstawiają jedynie wycinek ogólnego obrazu zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży w Polsce.

W zeszłym roku miało miejsce 2139 prób samobójczych osób do 18 roku życia, 146 z tych prób zakończyło się tragicznie. W 2022 Polsce było 2031 prób samobójczych wśród nieletnich, a to ponad dwa razy więcej niż w 2020 roku (843 prób samobójczych). Z roku na rok kryzys się pogłębia. Jak wynika z danych policyjnych, najwięcej prób samobójczych, bo aż 406, podjęły dzieci i młodzież z województwa pomorskiego. Niewiele lepiej jest w województwie śląskim, bo 295. Trzecie miejsce w tym niechlubnym rankingu zajmuje Małopolska - 219.

Rybnik wypadł nie najgorzej

Z danych KMP w Rybniku wynika, że w mieście i powiecie rybnickim w 2023 roku zgłoszonych zostało 26 zdarzeń zakwalifikowanych jako próby samobójcze. Wszystkie były próbami bez skutków śmiertelnych. Rok wcześniej, takich zdarzeń było 30. Natomiast w 2021 roku było 28 podjętych targnięć na własne życie. Tyle tylko, że to statystyki, a rzeczywistość wygląda inaczej. Należy podkreślić, że nie każda próba samobójcza jest zgłaszana mundurowym.

W skali kraju jest dramatycznie

W ciągu roku wzrost o ponad 100 osób, których kryzys psychiczny doprowadza do targnięcia się na własne życie! Skąd taki wzrost prób samobójczych? O złożoność problemu zdrowia psychicznego i zachowań młodzieży zapytaliśmy dr Wojciecha Eysymontta, Zastępcę Dyrektora ds. Lecznictwa Klinicznego Szpitala Psychiatrycznego w Rybniku, specjalistę psychiatrii.

- Kilkanaście lat temu młodzież funkcjonowała inaczej. Funkcjonowała w grupach rówieśniczych, w których miała oparcie, poczucie tożsamości i te grupy były dla nich ważne. Obecnie te relacje uległy dużemu osłabieniu, a wręcz zanikają. Młodzi ludzie siedzą w czterech ścianach, w szkole, na zajęciach pozalekcyjnych albo przed komputerem. Nie ma interakcji twarzą w twarz. Znają się z portali społecznościowych, na których komunikacja jest zupełnie inna. Mówimy tam rzeczy, których prosto w twarz byśmy nie powiedzieli, bo w sieci można powiedzieć to bezkarnie. Relacje międzyludzkie uległy dużemu zanikowi, a pandemia to wszystko pogłębiła. Nasze lęki, obawy, negatywne zdanie na swój temat, kiedyś ulegało weryfikacji przez spotkania z ludźmi. W tym momencie młodzi ludzie żyją własnymi wyobrażeniami, których nie potrafią skorygować, nie potrafią zmienić. Te wyobrażenia nie zawsze są realne. Mają poczucie, że są beznadziejni, niepotrzebni. W wieku młodzieńczym to właśnie grupa rówieśnicza jest najważniejsza, a nie rodzice — mówi lekarz.

Problem potęgują media społecznościowe i życie w sieci, jednak najważniejszą rolę cały czas odgrywają rodzice. Mimo że w dla nastolatków nie zawsze są autorytetem, to co się dzieje w domu, wcześniej czy później wpływa na zachowanie i poczucie własnej wartości dziecka.

- Najczęściej zmiany zachowań prowadzące do prób samobójczych wynoszone są z domu. Jest to brak poczucia bezpieczeństwa, brak akceptacji, zrozumienia, poczucie, że się nikt nami nie interesuje i jest się gorszym. To są chyba najczęstsze powody. Oczywiście, kochająca i ciepła rodzina nie daje gwarancji, że nie wystąpią myśli prowadzące do próby samobójczej. Jednak to ryzyko jest dużo niższe. To, co się dzieje w domu, rzutuje na zachowanie dziecka — mówi Wojciech Eysymontt.

- Rodzice nie zawsze są wydolnymi rodzicami i nie wszyscy potrafią zadbać o swoje dzieci. Mamy mało czasu dla nich — na rozmowę, na zapewnienie bezpieczeństwa, odpowiedniego kontaktu, pokazanie, że są kochane, rozumiane — tłumaczy.

Jak więc reagować? Na jakie zachowania dziecka zwracać uwagę? Nie ma jednego schematu zachowań, co podkreśla psychiatra. Zachowanie normalne u dziecka w wieku 4 lat, będzie zaburzeniem w zachowaniu 15-latka.

- Pytanie, co jest dzisiaj normą w zachowaniu. Zawsze niepokojąca jest nagła zmiana zachowania dziecka. Jeżeli dziecko było wesołe, aktywne, energiczne, nagle się izoluje, nie wychodzi z pokoju, nie odzywa się, zmienia ubiór, zmienia, czy traci zainteresowania. To są sygnały dla rodziców, by porozmawiać z dzieckiem, dowiedzieć się, z czego takie zmiany zachowań wynikają. Pamiętajmy, nie każda zmiana zachowania musi prowadzić do próby samobójczej. Mogą to być zmiany buntownicze. Kiedyś były rodziny wielopokoleniowe, gdy rodzica nie było w danym momencie, to była babcia, ciocia. Teraz dziecko pozostaje samo — zauważa lekarz.

Social media kontra rzeczywistość

Najważniejsze jest znać swoje dziecko i mieć z nim dobre relacje, które pozwalają na rozmowę i dają naszej pociesze poczucie zrozumienia i niebagatelizowania problemu, z jakim się zwróci do rodzica, opiekuna. Nie należy ignorować problemów młodych ludzi, nawet gdy z perspektywy dorosłego mogą wydawać się błahe.

- Presja mediów społecznościowych jest bardzo duża. Wygórowane oczekiwania, fałszywe obrazy samego siebie, poczucia własnej wartości. Jeżeli młody człowiek ma poczucie, że świat wygląda tak jak w social mediach i porównuje go ze swoim światem, a nie ma kogoś, kto wybiłaby go z tego mylnego myślenia, to drobne niepowodzenia, które dla dorosłych są banałami, młodą osobę mogą pchnąć do próby samobójczej. Tu jest nasza rola, rodziców, by z dziećmi rozmawiać i tłumaczyć, że to, co ogląda w internecie, to nie jest rzeczywistość — mówi Wojciech Eysymontt.

Pamiętajmy, że problemy depresyjne dotyczą wszystkich, niezależnie od miejsca zamieszkania, płci, wieku, czy statusu społecznego. Zauważając niepokojące zachowania dziecka, nie bójmy się prosić o fachową pomoc. Istnieją grupy wsparcia, Centrum Zdrowia Psychicznego, czy nawet telefony zaufania.

- Problemem jest na pewno za mała ilość lekarzy psychiatrów dziecięcych, mała ilość psychologów. Jednak ważniejsze jest poznanie odpowiedzi na pytanie, co się dzieje, że tych młodych pacjentów jest taka fala. Młodzież zawsze miała problemy, ale w tym momencie mamy lawinę pacjentów. Trzeba by zacząć działania, które sprawią, że pacjentów będzie mniej. W tym już jest rola szkoły, rodziców, czyli działania profilaktyczne — zakończył rybnicki psychiatra.

Miejsca wsparcia psychologicznego:

Ośrodku Środowiskowej Pomocy Psychologicznej i Psychoterapeutycznej
Rybnik, ul. Młyńska 10, tel. 324332444 oraz 509509655.

Ośrodek Interwencji Kryzysowej i Psychoterapii w Rybniku
Rybnik, ul. Bolesława Chrobrego 16, tel. 32 422 56 39

Punkt zgłoszeniowo-koordynacyjny 1 w Rybniku
tel. 32 432 81 12, 725 568 389, mail: [email protected]

I Poradnia Zdrowia Psychicznego
Rybnik, ul. Gliwicka 33 (Pawilon XX), tel. 32 432 82 29

Punkt zgłoszeniowo-koordynacyjny 2 w Rybniku
tel. 725 618 118, 724 630 625, mail: [email protected]

II Poradnia Zdrowia Psychicznego z Zespołem Lecznictwa Środowiskowego
Rybnik, ul. Rudzka 13 (kampus, budynek B, piętro IV), tel. 724 629 747

Centrum Zdrowia Psychicznego w Czerwionce-Leszczynach
punkt zgłoszeniowo - koordynacyjny, tel. 32 432 82 95, mail: [email protected]

Telefon Zaufania dla Dzieci i Młodzieży tel. 116 111

Niebieska Linia tel. 800-120-002

Centrum Wsparcia dla Osób w Kryzysie Psychicznym tel. 800 70 2222