"Wszyscy wyrastamy z jednego pnia". Ks. Henryk Reske oprowadza nas po kościele ewangelickim

Redakcja: Czym się różni Kościół ewangelicki od Kościoła katolickiego?

Ks. Henryk Reske: Myślę, że na początku trzeba powiedzieć też o podobieństwach. Wszyscy wyrastamy z jednego pnia, jesteśmy Kościołem chrześcijańskim, powszechnym, wywodzącym się z czasów apostolskich. Kościół Ewangelicko-Augsburski uznaje podstawowe dogmaty chrześcijańskie, które zostały wypracowane w pierwszych wiekach chrześcijaństwa, na pierwszych soborach. Przez wiele lat funkcjonowaliśmy, w ogóle Chrześcijaństwo funkcjonowało, razem. Przynajmniej do XI wieku, do wielkiej schizmy zachodniej. Potem Kościół zachodni, czyli katolicki można powiedzieć, funkcjonował w sposób dość jednolity do połowy XVI wieku. Próby reformatorskie były podejmowane wielokrotnie, ale bez większego powodzenia. Dopiero wtedy sytuacja, nie tylko religijna, ale też społeczna, była na tyle dojrzała, że reforma Kościoła, którą Marcin Luter zapoczątkował przez ogłoszenie postulatów reformacyjnych wyrażanych w 95 tezach, uzyskała powodzenie, poparcie, taki polot, który spowodował, że właściwie te idee reformacyjne wręcz popłynęły. I to nie tylko na terenie Niemiec, ale w ogóle w Europie. Stąd w ogóle początek Kościoła ewangelickiego. Choć tak naprawdę Luter nie zamierzał stworzyć nowego Kościoła. Chciał zreformować to, co było złe w Kościele katolickim. Opór ówczesnych władz kościelnych był tak silny, że nastąpił rozłam.

To jest ten początek, o którym warto wspomnieć. Wszyscy mamy wspólny pień, który sprawia, że w dalszym ciągu czujemy wspólnotę z Kościołem katolickim, prawosławnym, anglikańskim i wszystkimi innymi, ponieważ opieramy się na tych samych podstawowych zasadach, doktrynach chrześcijańskich.

Natomiast jak nietrudno się zorientować są też różnice. Ogólnie można powiedzieć, że nauka Kościoła ewangelickiego jest stosunkowo prosta, dlatego że wypływa z Pisma Świętego. Z prostego odczytu Pisma Świętego. Nauka Chrystusa jest dla nas podstawowa, ponieważ jest zawarta w Ewangeliach (stąd nazwa Kościół ewangelicki). Staramy się w maksymalnie prosty sposób przekazywać tę naukę, co wyraża się między innymi w tym, że mamy tylko dwa sakramenty. Sakrament Chrztu Świętego i sakrament Komunii Świętej. To na nie bezpośrednio wskazuje Pan Jezus i to one są praktykowane. Oczywiście są też inne formy życia kościelnego, które są obecne w życiu chrześcijan, jak na przykład potwierdzenie wiary przez młodych członków Kościoła, czyli Konfirmacja. To nie są sakramenty, ale takie akty Kościoła, które mają duże znaczenie.

Istotną sprawą jest małżeństwo, które w Kościele ewangelickim również nie jest sakramentem, a jednak jest bardzo ważnym aktem religijnym. Warto zwrócić uwagę, że ślubowanie małżeńskie w naszym Kościele jest bardzo podobne jak w Kościele katolickim, zawierane jest na podstawie tych samych słów.

Kolejną ważna sprawą jest posługa duchownych, służba Słowa Bożego. To co w Kościele katolickim jest nazywane służbą kapłańską. U nas jest to troszeczkę inaczej, ponieważ kapłaństwo wypływa już z chrztu. Jest zawarte w chrzcie, który otrzymujemy w wieku niemowlęcym.

Bardzo ważne jest zwrócenie uwagi, że w tej prostocie naszej wiary, kierujemy nasze myśli bezpośrednio na Jezusa.

Jakie są główne różnice w wyglądzie kościoła, porównując go do kościoła katolickiego?

Oprócz nauki Kościoła bardzo istotne jest też miejsce sprawowania kultu, czyli miejsce odprawiania nabożeństw. Dość charakterystyczną cechą kościołów ewangelickich jest ich prostota. Przede wszystkim koncentrujemy się na zwiastowaniu słowa bożego i udzielaniu sakramentów. Oczywiście jest wiele kościołów ewangelickich, które mają bogaty wystrój, ale bardzo często są to kościoły, które pochodzą jeszcze z czasów przedreformacyjnych. Natomiast późniejsze kościoły charakteryzują się raczej prostotą, funkcjonalnością.

Istotne jest żeby w ołtarzu był krzyż, który jest znakiem zbawienia, męki, ale i prowadzi do zmartwychwstania Chrystusa, jest nadzieją. Pod krzyżem zazwyczaj znajduje się Pismo Święte, ponieważ jest to jedna z generalnych zasad nauki Kościoła. Z Pisma Świętego wypływa cała nauka, na której kształtujemy nasze życie, objawienie boże. Dość charakterystycznym w starszych kościołach miejscem jest ambona jako miejsce wygłaszania kazań, zwiastowania Słowa Bożego.

No i ważną rolę, jak w większości kościołów historycznych, pełnią również organy. Muzyka w Kościele ewangelickim odgrywa dużą rolę. Do dnia dzisiejszego w nabożeństwach śpiewanych jest co najmniej kilka chorałów, większość z nich pochodzi z naprawdę odległych czasów, ale staramy się również wprowadzać współczesne pieśni. Oprócz walorów estetycznych, treść pieśni, które śpiewamy jest wyrazem uwielbienia oraz nauką chrześcijańską, przekazywaną wiernym przez autorów.

Jaka jest historia kościoła w Rybniku?

Jeżeli chodzi o historię parafii i kościoła w Rybniku, to podobnie jak w większości miejsc, ewangelicyzm, czy ruch reformacyjny pojawił się już w XVI wieku. Natomiast potem w wielu miejscach nastąpiło dość mocne przełamanie tego rozwoju ze względu na ruch kontrreformacyjny, który po prostu zdusił rozwój reformacyjny. Podobnie było też w Rybniku.

Ponowny rozwój ewangelicyzmu nastąpił po roku 1742, po wojnach pruskich, kiedy ewangelicy dostali więcej swobody aby sprawować nabożeństwa, odprawiać i zawierać śluby, czy też grzebać swoich zmarłych.

Początek tego kościoła jest dość szczególny. Jest on związany nie z ruchem oddolnym, gdzie ludność na skutek odczytywania Pisma Świętego, czy kontaktu z nauką reformacyjną, przyjęła luteranizm. Początki tej parafii związane są właściwie z ośrodkiem sanatoryjnym dla inwalidów wojennych po wojnach pruskich. Wówczas stworzono dom modlitwy, który służył pensjonariuszom do tego, aby mogli się modlić i przyjmować sakramenty.

No i tak powstał pierwszy kościół, który powstał tak naprawdę z siecierani. Bo to miejsce służyło właśnie jako sieciarnia. Zostało ono przystosowane na dom modlitwy, potem na skutek pożaru zostało zniszczone. Ten pierwszy kościół powstał w 1791 roku, potem w 1792 spłonął, został odbudowany, a następnie był wielokrotnie modernizowany i rozbudowywany, kiedy parafia zaczęła rosnąć.

Jak wygląda integracja parafialnej społeczności?

W obecnej sytuacji parafia w Rybniku liczy ok. 350 wiernych. To nie są tylko mieszkańcy centrum Rybnika, ale również okolicznych dzielnic i miejscowości. Nabożeństwa odbywają się zawsze w niedziele, od wielu, wielu lat o godzinie 9:30. Zazwyczaj nabożeństwa są odprawiane raz w tygodniu, ale w okresie adwentu i postu są odprawiane nabożeństwa tygodniowe.

Jeśli chodzi o życie duchowe parafii w Rybniku, trzeba powiedzieć, że jest to duża świadomość życia religijnego i duże pragnienie funkcjonowania poza parafią. Od wielu lat istnieje chór parafialny, którym dyryguje Pani Adelajda Romańska. Oczywiście nie jest to pierwszy chór, ale w poprzednich dziesięcioleciach funkcjonował z przerwami.

Przez wiele lat funkcjonowało również koło pań, spotkanie dla kobiet, które podejmowały tematykę religijną, socjalną czy charytatywną.

Dobrą tradycją są spotkania młodzieży, Kościół prowadzi też katechezy dla dzieci, ale po uroczystości konfirmacyjnej, która przypada na 14-15 rok życia, organizowane są również spotkania młodzieży. 

Dość charakterystyczną sprawą są tzw. szkółki niedzielne. Jest to forma nabożeństwa dla dzieci. Odbywają się w każdą niedzielę, równolegle do nabożeństwa dla dorosłych, w sali parafialnej. Dzieci przychodzą razem z rodzicami do kościoła i po wstępnej części nabożeństwa, udają się z opiekunkami do sali parafialnej, gdzie w przystępny dla siebie sposób mają opowiadaną historię biblijną, śpiewają współczesne pieśni dla dzieci i wykonują prace plastyczne o tematyce religijnej. Zachęca to też rodziców, aby przyjść do kościoła, oddać dziecko pod opiekę i spokojnie wysłuchać kazania.

Skąd wziął się pomysł na dni otwarte?

Idea dni otwartych narodziła się dużo wcześniej. W ubiegłych dziesięcioleciach również miało to miejsce. Potem dość dziwnym trafem drzwi kościoła były w tygodniu zamknięte, co jest dość częstą przypadłością kościołów ewangelickich. To być może jest ślad przykrej historii. Kościoły ewangelickie, zwłaszcza po czasach wojny, spotykały się z dużą niechęcią, czy identyfikacją narodowościową, niemiecką, co dla nas nie jest do końca zrozumiałe, bo kościół ewangelicki na Śląsku to, w olbrzymiej części, społeczeństwo polskie, posługujące się językiem polskim. Ale niestety, w czasach powojennych, kościoły ewangelickie doznawały wielu aktów niechęci, nieżyczliwości. Być może brak otwartości kościołów wziął się właśnie stąd. Ale od zeszłego roku pojawiła się idea, aby kościół w Rybniku, który znajduje się przecież w centrum miasta, udostępnić mieszkańcom i turystom.

Dużo osób odwiedza obecnie kościół?

Spotykamy się z dość dużym zainteresowaniem. Każdego dnia przychodzi około kilkunastu osób, łącznie ze znamienitymi osobistościami Rybnika. Wiele, wiele osób przychodzi, ogląda, poznaje historię. W okresie wakacyjnym, od połowy lipca do końca sierpnia, kościół jest otwarty i do dyspozycji zwiedzających.

Serdecznie zachęcamy do odwiedzenia naszej parafii.

Kościół można zwiedzać w poniedziałki w godz. 14:30-17:30 oraz wtorki, środy i czwartki w godz. 9:30-12:30. Na odwiedzających zawsze czeka osoba gotowa opowiedzieść o historii kościoła. Dni otwarte potrwają jeszcze do końca sierpnia. 

Dziękujemy za rozmowę.