Czy nowy rząd nam pomoże?

Podczas uroczystej akademii w Domu Kultury Niedobczycach (więcej) prezydent Rybnika wykorzystał dogodną okazję na osobiste przedstawienie premierowi spraw regionu. Jako przewodniczący Związku Subregionu Zachodniego Adam Fudali przekazał premierowi pismo, w którym zwrócił się o wsparcie rządowe projektu budowy i modernizacji sieci dróg głównych w subregionie. W tej samej sprawie prezydent rozmawiał również z ministrem transportu i budownictwa Jerzym Polaczkiem.

Czy zabiegi rybnickich samorządowców okażą się skuteczne, okaże się w ciągu najbliższych miesięcy.

fot. Krzysztof Jaroch

Treść pisma przekazanego na ręce Kazimierza Marcinkiewicza:

Szanowny Pan

Kazimierz Marcinkiewicz

Prezes Rady Ministrów

Szanowny Panie Premierze,

    W imieniu przedstawicieli jednostek samorządu terytorialnego, zrzeszonych w Związku Gmin i Powiatów Subregionu Zachodniego Województwa Śląskiego, pragnę złożyć Panu serdeczne gratulacje z okazji objęcia stanowiska Prezesa Rady Ministrów. Życzę Panu owocnej pracy dla dobra Polski i efektywnej współpracy z samorządami wszystkich szczebli.

    Słuchając Pańskiego exposé, z nieukrywaną satysfakcją przyjąłem informację, że wśród priorytetów nowego rządu będzie pokonanie jednego z istotnych problemów rozwoju Polski, jakim jest stan infrastruktury. Tak jak Pan powiedział, musimy nadrobić wieloletnie zapóźnienia w tym zakresie. W szczególności jestem głęboko przekonany, iż rząd doprowadzi do budowy dróg ekspresowych i autostrad, niezbędnych dla aktywizacji i równomiernego rozwoju poszczególnych regionów kraju. Bez rozwoju sieci drogowej o europejskim standardzie nie będziemy także w stanie poprawić bezpieczeństwa na drogach.

    Dla Związku Subregionu Zachodniego z siedzibą w Rybniku najważniejszym zadaniem jest modernizacja Regionalnej Drogi Racibórz – Rybnik – Żory – Pszczyna (RDRP). Przytoczona w dalszej części pisma argumentacja wskazuje, że ta inwestycja nie jest tylko lokalnym życzeniem.

    Już obecnie RDRP jest arterią komunikacyjną o dużym znaczeniu dla południowych województw Polski, łączącą Dolny Śląsk i Opolszczyznę z przejściami granicznymi w Cieszynie oraz ze Słowacją, a także południową częścią województw małopolskiego i śląskiego. Jej znaczenie jest analogiczne do DK 44, łączącej Gliwice z Krakowem. Regionalna Droga Racibórz – Rybnik – Żory – Pszczyna łączy w południowej części województwa śląskiego cztery drogi krajowe, licząc od zachodu: DK 45, DK 78, DK 81 i DK 1, a wkrótce będzie połączona węzłem z autostradą A-1 w Żorach–Rowniu.

    Warunkiem koniecznym dla szybkiego rozwoju danego obszaru jest jego dostępność komunikacyjna. Aglomeracja rybnicka jest ważnym węzłem komunikacyjnym usytuowanym na szlaku o znaczeniu europejskim, łączącym północną i południową część kontynentu. Obecnie istniejące drogi łączące Racibórz z Rybnikiem, Żorami i Pszczyną (RDRP) czy łączące Racibórz z Wodzisławiem Śląskim i Jastrzębiem Zdrój są niedostosowane do panującego na nich intensywnego ruchu pojazdów, częściowo zdewastowane i w znacznej mierze prowadzone przez środek miejscowości.

    Odcinek od Raciborza do Pszczyny ma długość ok. 50 km. W godzinach szczytu odległość tę można pokonać najszybciej w ciągu 2 godzin. Szczególnie ciężko jest poruszać się w obszarze dwóch największych miast na trasie (Rybnik, Żory) i między nimi. Większość skrzyżowań w ciągu trasy pracuje na granicy przepustowości. Jednocześnie droga ta stanowi zasadniczy szlak drogowy łączący zachodnią część Subregionu z częścią wschodnią i wylotem w kierunku północnym. Mające wkrótce nastąpić dociążenie tras ruchem związanym z autostradą A-1 – bez budowy przynajmniej obwodnic obu miast oraz wyprowadzenia ruchu w kierunkach Katowic, Gliwic i Opola – spowoduje zablokowanie poruszania się po regionie. Łącznie strumienie ruchu na kierunku wschód-zachód osiągają np. w Pszczynie ok. 120 tys. pojazdów/dobę. Innym aspektem spowolnionego ruchu pojazdów jest zagrożenie ekologiczne wynikające ze zwiększonej emisji spalin oraz zwiększona liczba wypadków i innych zdarzeń drogowych. Znacznie wyższe są także koszty ekonomiczne związane ze zwiększonym zużyciem paliwa i innymi wydatkami eksploatacyjnymi.     RDRP jest jednym z podstawowych elementów dla wdrożenia zintegrowanego systemu komunikacji zbiorowej subregionu. Tworzy możliwość uruchomienia prawidłowej organizacji i sterowania ruchem, zapewnia odciążenie ulic osiedlowych, dzielnicowych, centrów miast itp. od ruchu bezpośrednio z nimi niezwiązanego, szczególnie ruchu średniego i ciężkiego, staje się podstawową trasą zapewniającą powiązania międzymiejskie w komunikacji indywidualnej. Z powyższych względów bez przesady można RDRP nazwać "kręgosłupem" układu drogowego tej części województwa śląskiego.

    Przewidując taki rozwój sytuacji, władze samorządowe opracowały koncepcję całościowej modernizacji RDRP, która w 2000 roku zmaterializowała się w formie Studium techniczno-ekonomicznym budowy Regionalnej Drogi Racibórz – Pszczyna. Oszacowany w nim koszt budowy trasy to 768,0 mln złotych netto. Jeden z fragmentów zadania - obwodnica północna Pszczyny - jest realizowany przy zaangażowaniu środków unijnych, rządowych (GDDKiA), samorządu wojewódzkiego i lokalnego.

    Z przeprowadzonych w naszym Subregionie analiz wynika jasno, że niemożliwe jest z finansowego punktu widzenia zrealizowanie całej inwestycji, nawet przy uwzględnieniu zaangażowania w nią funduszy europejskich (do 75% kosztów), samorządu województwa i samorządów lokalnych. Strony samorządowej nie stać na pokrycie wkładu własnego w projekt. Przeprowadzono także analizę możliwości sfinansowania budowy odcinka RDRP między Rybnikiem-Boguszowicami a Żorami-Rowniem - jest to najistotniejszy odcinek trasy, z którym między innymi łączyć się będzie autostrada A-1. Koszt budowy odcinka został przez władze obu miast oszacowany na 100 milionów złotych netto, z czego ok. 10 mln złotych stanowią koszty dokumentacji oraz wykupu gruntu. Są to nakłady, którym w całości budżety obu miast, nawet przy uwzględnieniu pozyskania maksymalnej pomocy z funduszy unijnych, nie podołają.

    W tej sytuacji jedyną szansę na zrealizowanie modernizacji RDRP, a jednocześnie jedyną szansę na uniknięcie katastrofy komunikacyjnej dla Subregionu po wybudowaniu pierwszego odcinka autostrady lokalne samorządy, Związek Subregionu Zachodniego z siedzibą w Rybniku, samorząd województwa widzą w przekształceniu DW 935 w drogę krajową i zaangażowanie środków rządowych w przedmiotową inwestycję. W projekcie Narodowego Planu Rozwoju na lata 2007–2013, budowa RDRP została wymieniona jako jedna z trzech priorytetowych inwestycji w województwie śląskim. Również parlamentarzyści naszego regionu podczas spotkań konsultacyjnych, jakie odbyły się 21 listopada br. w Katowicach i Rybniku zgodzili się, że jest to inwestycja kluczowa i zapewnili o swym wsparciu dla w/w działań. Samorządy lokalne gotowe są partycypować w realizacji zadań w skali odpowiedniej do swoich możliwości finansowych. Także samorząd województwa gotowy jest zaangażować się w tą inwestycję, czego potwierdzeniem jest choćby pismo Członka Zarządu Województwa Śląskiego Wiesława Marasa, którego kopię załączam. Kolejnym gestem jest podpisane porozumienie, w którym samorząd województwa zobowiązuje się do sfinansowania opracowania Koncepcji programowo – przestrzennej modernizacji sieci Dróg Głównych w Subregionie Zachodnim Województwa Śląskiego”.    

    Wydaje się, że problem modernizacji RDRP należy ściśle powiązać z budową autostrady. Celem budowy autostrad jest przecież przede wszystkim połączenie tymi szlakami głównych ośrodków i obszarów kraju z innymi ośrodkami w Polsce i Europie. Obecne zamierzenia polegające na wybudowaniu samej autostrady są niewystarczające. Konieczne jest zwrócenie uwagi na możliwość doprowadzenia i rozprowadzenia ruchu z terenu wokół autostrady. Jeżeli droga ta pozostanie w obecnym stanie w momencie powstania autostrady, nie będzie w wystarczającym stopniu pełniła swojej roli. W konsekwencji ograniczone zostaną efekty prorozwojowe budowy autostrady A-1.

    Dlatego gminy i powiaty regionu postulują zaangażowanie środków budżetu centralnego w budowę RDRP. Przykładem takiego rozwiązania jest budowa Drogowej Trasy Średnicowej (DTŚ) przebiegającej przez aglomerację katowicką. Przypomnę, że sposobem na rozwiązanie problemów finansowych dla tej inwestycji było podpisanie w 1998 roku umowy pomiędzy Rządem Rzeczpospolitej Polskiej i Europejskim Bankiem Inwestycyjnym na częściowe kredytowanie przez EBI budowy DTŚ. To stworzyło gwarancję dopływu środków pieniężnych na odpowiednim poziomie i szansę na bardziej dynamiczną budowę. Wydaje się, że analogiczne rozwiązanie można by zastosować w stosunku do Regionalnej Drogi Racibórz – Rybnik – Żory – Pszczyna, być może nawet przy wykorzystaniu tej samej spółki, posiadającej bogate doświadczenie przy realizacji takich inwestycji.

    Szkoda byłoby również zaprzepaścić wieloletnie, solidarne działania wszystkich samorządów subregionu, wśród których istnieje pełna zgoda dotycząca priorytetów rozwojowych. O tym, że nie są to tylko puste słowa dobitnie świadczy fakt, iż na obszarze działania naszego Związku zanotowano najwyższy w województwie śląskim poziom absorpcji środków zewnętrznych. Stało się to możliwe, także dzięki wypracowanemu consensusowi samorządów lokalnych.

    W załączeniu do niniejszego pisma przesyłam CD-ROM zawierający Studium Techniczno–Ekonomiczne Budowy Drogi Regionalnej Racibórz–Pszczyna, co pozwoli w szczegółach zapoznać się z proponowanym rozwiązaniem względem RDRP.

    Dodatkowym argumentem potwierdzającym konieczność naszych działań jest dążenie do uniknięcia sytuacji podobnej do tej, która wystąpiła w Gliwicach po uruchomieniu odcinka autostrady A-4 z Chorzowa do Sośnicy (załączam artykuł prasowy). Oddanie do użytkowania w Subregionie Zachodnim autostrady A-1 bez jednoczesnej modernizacji głównych ciągów komunikacyjnych spowoduje chaos i kompletne ich zablokowanie. Samorządowcy wielokrotnie podkreślali kluczowe znaczenie RDRP dla rozwoju naszego terenu.

    Mam nadzieję, iż wyrażone przeze mnie uwagi spotkają się z Pana zrozumieniem i akceptacją. Obaj zgadzamy się przecież, że współdziałanie rządu z samorządami jest kluczowe dla realizacji programu przyspieszenia rozwoju i naprawy państwa. Jednocześnie zapewniam o pełnej woli współpracy Związku Gmin i Powiatów Subregionu Zachodniego Województwa Śląskiego z kierowanym przez Pana Rządem.

Łączę wyrazy najwyższego szacunku

Adam Fudali

Przewodniczący Zarządu

Związku Subregionu Zachodniego

z siedzibą w Rybniku