12.10. - 19.10.

XXXIX Rybnickie Dni Literatury

RYBNIK BEZ GRANIC

12 – 19 października 2008 r.

„Przedstawiłem sobie granicę
i natknąłem się na to, co nieograniczone.

Przedstawiłem sobie to co nieograniczone

 i natknąłem się na granicę.”

Edmond Jabès

 

Rybnik jest miejscem, które fascynuje różnorodnością. Tutaj nowoczesność spotyka się z tradycją, przyszłość z historią, codzienność toczy nieustający dyskurs z tym, co duchowe i odświętne. Miasto z jednej strony kipiące od planów, dynamiczne, pełne perspektyw, z drugiej zaś zielono-melancholijne, skupione wokół jakiejś przedziwnej tajemnicy. To dom ludzi żyjących w prawdziwej symbiozie ze swoim otoczeniem, otwartych na zmiany, nie bojących się tego, co nowe i nieznane. Nie jest przypadkiem, że właśnie w Rybniku swoją przystań znalazły trzy największe śląskie uczelnie, że tuż obok nowoczesnych centrów handlowych rozwija się sztuka i życie kulturalne z prawdziwego zdarzenia. Rybnik to miasto bez granic – nie schwytane w nawias historii, zamyślone nad tradycją ale zwrócone ku przyszłości, wytrwale i skutecznie przezwyciężające podziały.

 

XXXIX Rybnickie Dni Literatury, które upłyną pod hasłem „Rybnik bez granic” są efektem wspólnych działań Rybnickiego Centrum Kultury i Ośrodka Dydaktycznego Uniwersytetu Śląskiego w Rybniku. Sojusz zawiązany między tymi dwiema instytucjami jest wydarzeniem niezwykłym, nie mającym precedensu w całej, prawie czterdziestoletniej historii RDL. Ponieważ swoje siły połączyli ludzie zakochani w sztuce, nie bojący się nowych wyzwań i z entuzjazmem realizujący swoją misję, na tych kilka jesiennych chwil Rybnik stanie się literacką stolicą Polski. Jesteśmy pewni, że współpraca dwóch, żyjących dotąd własnym życiem środowisk wniesie zupełnie nową jakość do formuły tego wielkiego święta literatury.

 

Literatura to żywioł, który opiera się wszelkim ograniczeniom, który pozwala nam wciąż na nowo odkrywać świat i cieszyć się nim z dziecięcą niemal swobodą i świeżością. Bywa, że złości, daje do myślenia, wciągając w intertekstualną grę skojarzeń, nigdy jednak nie pozostawia miejsca na obojętność. Snuje tysiące opowieści o nieznanym, o innych przestrzeniach, odmiennych kulturach, ale także o nas samych, o wszystkim co głęboko ukryte w naszym wnętrzu. Literatura nie zna granic.

 

To właśnie fenomen granicy będzie motywem przewodnim XXXIX Rybnickich Dni Literatury. Granicy, która konstytuując świat jednocześnie go zamyka, granicy, ku której można się zbliżać i którą można przekroczyć. Przekraczanie, wychodzenie poza będzie swoistą idée fixe tegorocznych Dni. Wierzymy, że dzięki temu zdołamy przyjrzeć się rzeczywistości miasta, literatury, kultury z zupełnie nowej, nieznanej dotąd perspektywy.

 

Program

 

1. DZIEŃ: 12 października (niedziela)

 

Sala widowiskowa RCK

Godz. 17.00

Inauguracja XXXIX Rybnickich Dni Literatury

Powitanie widzów i zaproszonych gości – dyrektor RCK

Przedstawienie sylwetki tegorocznego laureata Honorowej Złotej Lampki Górniczej projekcja filmu oraz wygłoszenie laudacji - dyrektor RCK

Wręczenie Honorowej Złotej  Lampki Górniczej – Prezydent Miasta Rybnika

Literatura a teologia. Granice języka. Słowo wprowadzające dra Zbigniewa Kadłubka

Spektakl oparty na tekstach Karola Wojtyły pt. „Hiob” w wykonaniu Teatru Woskresinnia  ze Lwowa /65 minut /

Bilety: 20 zł, młodzież 10 zł

 

2. DZIEŃ: 13 października (poniedziałek)

 

UŚ, ul. Rudzka

Godz. 10.00

Konferencja popularnonaukowa pt. „Literatura bez granic”

 

Konferencja ma na celu ukazanie komparatystycznej perspektywy literatury bez paradygmatu języka narodowego. Chodzi o ukazanie takiej powszechności literatury, która jest siłą i więzią. Jak pisze prof. dra hab. Tadeusz Sławek: „Literatura powszechna nie polega […] na przechodzeniu z jednego języka do drugiego, na ruchu między kulturami; to jedynie jej wstępna, przygotowawcza faza. Cisza stanowi o powszechności literatury i tak dociera do każdego czytelnika w jego własnym (zachodnim) języku”. Sławny węgierski pisarz Sándor Márai (1900-1989) konstatuje rzecz podobną, gdy zapisuje w swym dzienniku, że „cisza jest atmosferą literatury światowej”. Podczas spotkania zostaną poruszone zagadnienia związane z literaturą austriacką, niemiecką, australijską. Prelegentami będą m.in. prof. dr hab. Tadeusz Sławek z Uniwersytetu Śląskiego, prof. dr hab. Anna Mańko-Matysiak z Uniwersytetu Wrocławskiego, dr Aleksandra Kunce z Uniwersytetu Śląskiego, prof. dr hab. Andrzej Wicher z Uniwersytetu Łódzkiego i inni.

 

Sala widowiskowa RCK

Godz. 12.00

„Nie dość słowa z widzenia znać, czyli o najnowszych zjawiskach w polszczyźnie”

Wykład prof. Andrzeja Markowskiego dla uczniów i studentów.

 

 Andrzej Markowski jest językoznawcą, dyrektorem Instytutu Języka Polskiego Uniwersytetu Warszawskiego, przewodniczącym Rady Języka Polskiego, wiceprzewodniczącym Komisji Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej, zastępcą sekretarza generalnego Towarzystwa Naukowego Warszawskiego. Popularyzator wiedzy o języku i propagator kultury języka, miedzy innymi w licznych audycjach radiowych; autor i redaktor wielu słowników, m.in. Nowego słownika poprawnej polszczyzny PWN, Wielkiego słownika ortograficznego języka polskiego, Wielkiego słownika wyrazów obcych i trudnych, i publikacji popularnonaukowych, takich jak: Polszczyzna znana i nieznana; Czy znasz polszczyznę? Zagadki językowe; Jak dobrze mówić i pisać po polsku;  Język polski. Poradnik Profesora Andrzeja Markowskiego. Współtwórca programu nauczania i podręczników języka polskiego do liceum "Pamiętajcie o ogrodach…".

 

Sala kameralna RCK

Godz. 16.30

 „Język jako wartość”

prof. Andrzej Markowski – wykład dla nauczycieli oraz wszystkich zainteresowanych tematem.

 

Sala widowiskowa RCK

Godz. 18.00

„Przygody z muzyką – próba opisu. Wieczór poezji Zbigniewa Herberta.”

z okazji obchodów Roku Herbertowskiego.

Wystąpią: Anna Seniuk i Kwartet Smyczkowy OPIUM

Bilety: 15 zł

 

3. DZIEŃ: 14 października (wtorek)

 

Sala kameralna

Godz. 12.00

„Granice języka” – spotkanie z tłumaczem drem Jackiem Gutorowem

 

Podczas spotkania autor przedstawi swoje poglądy dotyczące doświadczeń translacyjnych związanych z prozą amerykańskiego prozaika Henry’ego Jamesa, twórcy sławnej powieści Portret damy. Poeta tłumaczący z języka angielskiego na język polski podzieli się ze słuchaczami m.in. doświadczeniem „transfuzji słów”.

 

Jacek Gutorow jest poetą, tłumaczem, krytykiem literackim, anglistą, wykładowcą na Uniwersytecie Opolskim. Pracę doktorską pisał u prof. Tadeusza Sławka. Współpracuje stale z „Literaturą na Świecie”. Przekładał m.in. teksty Henry’ego Jamesa (1843-1916), jednego z najważniejszym amerykańskich pisarzy. Autor m.in. tomu poetyckiego pt. Linia życia (Kraków 2006), a także tomu szkiców krytycznoliterackich o polskiej poezji pt. Urwany ślad (Wrocław 2007).

 

Sala kameralna

Godz. 16.00

„Granice obyczajowości – Sade, Bataille” – wykład dra hab. Bogdana Banasiaka

 

Autor opowie o przekraczaniu granic obyczajowości przez dwóch niezwykle ważnych dla współczesnej myśli teoretyczno-kulturowej filozofów Sade’a i Bataille’a.

Wykład skupiony będzie wokół często kontrowersyjnych wątków erotycznych i pornograficznych.

Słowo wstępne i prowadzenie dyskusji:  Izabela Zep

 

Bogdan Banasiak jest filozofem, kulturoznawcą, tłumaczem, kierownikiem Zakładem Teorii Kultury w Instytucie Teorii Literatury, Teatru i Sztuk Audiowizualnych Uniwersytetu Łódzkiego, wykładowcą w PWSFTviT. Pracę doktorską napisał pod kierunkiem prof. Stefana Morawskiego, w 2006 r. opublikował rozprawę habilitacyjną.  Uważany jest za autorytet w dziedzinie dekonstrukcji J. Derridy, nomadologii G. Deleuze`a oraz myśli Markiza de Sade. Jest autorem pierwszej polskiej monografii poświęconej J. Derridzie: Filozofia "końca filozofii". Dekonstrukcja Jacquesa Derridy (I wyd. 1995, II wyd. 1997, III wyd. 2007), redaktorem i tłumaczem krytycznego wydania Dzieł D. A. F. de Sade`a: Dzieła, t. 1: Sto dwadzieścia dni Sodomy, czyli Szkoła libertynizmu (1996); Dzieła, t. 2: Pisma polityczne (1997). Inne jego książki to m.in. Integralna potworność. Markiz de Sade - filozofia libertynizmu, czyli konsekwencje "śmierci Boga"(2006). Słońce ekstazy, noc melancholii. Rzecz o Raymondzie Rousselu (2007).

Przez wiele lat grał na perkusji i gitarze basowej, był twórcą, realizatorem i prezenterem programu muzycznego "Rock w Łodzi", zrealizował nagrodzony "Fryderykiem" teledysk do utworu "Zanim zrozumiesz" zespołu "Varius Manx".

 

4. DZIEŃ: 15 października (środa)

 

Sala baletowa RCK

„Między słowem a obrazem”

Warsztaty z rysunku dla dzieci – Krystyna Lipka-Sztarbałło

Spotkanie I: godz. 09.00, klasy 1-3

Spotkanie II: godz. 12.00, klasy  4 – 6

 

Krystyna Lipka-Sztarbałło ukończyła warszawską ASP, zajmowała się projektowaniem architektonicznym, wystawiennictwem, scenografią, a także projektowaniem mody i grafiką użytkową. W końcu lat 80 odkryła dla siebie dziedzinę książkowej ilustracji dziecięcej. W 1989 roku zdobyła pierwszą nagrodę na VIII Biennale Sztuki dla Dziecka w Poznaniu za rysunki do Pinokia  C. Collodiego. Od tego czasu pozostaje wierna książce dziecięcej. Jej poetyckie, pełne metaforycznej umowności i humoru rysunki są doskonałym dopełnieniem bajek. Współpracuje z wieloma wydawnictwami i czasopismami. Jest założycielką
i przewodniczącą Sekcji Ilustratorów przy Oddziale Warszawskim ZPAP. Zilustrowała m.in. Sen, który odszedł Anny Onichimowskiej.

 

Aula Akademii Ekonomicznej,

Godz. 10.00,

Spotkanie autorskie z Markiem Krajewskim. Wprowadzenie: Izabela Zep

 

Biblioteka Miejska

Godz.17.00

Spotkanie autorskie z Markiem Krajewskim. Wprowadzenie: Zbigniew Kadłubek

 

Marek Krajewski to najgłośniejszy dziś polski autor kryminałów. Z wykształcenia filolog klasyczny. W 1999 roku zadebiutował Śmiercią w Breslau, pierwszą z serii powieści z Eberhardem Mockiem, których akcja rozgrywa się w dawnym Wrocławiu. Kolejne, Koniec świata w Breslau (W.A.B. 2003), Widma w mieście Breslau (W.A.B. 2005) i Festung Breslau (W.A.B. 2006), spotkały się z doskonałym przyjęciem czytelników i krytyki. Marek Krajewski jest laureatem Paszportu "Polityki" za rok 2005, Nagrody Księgarzy "Witryna" za najlepszą książkę roku 2005 oraz Nagrody Wielkiego Kalibru za najlepszą powieść kryminalną roku 2003. Poszczególne części cyklu są tłumaczone na 11 języków, w tym angielski, hiszpański, niemiecki, francuski, włoski i hebrajski. Jesienią 2007 roku nakładem W.A.B. ukazała się najnowsza książka Krajewskiego, Dżuma w Breslau, a na początku 2008 roku - powieść napisana wspólnie z Mariuszem Czubajem, Aleja samobójców.

 

5. DZIEŃ: 16 października (czwartek)

Sala kameralna RCK

Godz. 12.00

„Granice interpretacji” – literackie spotkanie warsztatowe, które poprowadzą prof. Krzysztof Uniłowski i prof. Stefan Szymutko (Towarzystwo Literackie im. Teodora Parnickiego)

 

Spotkanie zatytułowane „Piekło i niebo prozy Parnickiego czyli jak czytać literaturę arcytrudną?” będzie dotyczyło powieści Teodora Parnickiego pt. Słowo i ciało (1959).
W pierwszej części prof. Uniłowski przedstawi sylwetkę pisarza, historyczne (dość egzotyczne) tło akcji powieściowej i główną postać utworu (książę partyjski Chozroes).
W części drugiej prof. Szymutko zanalizuje początek powieści zwracając uwagę na różne pułapki i tajemnice lekturowe.

Stefan Szymutko prof. dr hab., literaturoznawca, historyk literatury, eseista, pracownik Instytutu Nauk o Literaturze Polskiej Wydziału Filologicznego Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, współzałożyciel Towarzystwa Literackiego im. Teodora Parnickiego, związany z kwartalnikiem „FA-art.”. Opublikował m.in. Zrozumieć Parnickiego (Katowice 1992), Rzeczywistość jako zwątpienie w literaturze i literaturoznawstwie (Katowice 1998), Nagrobek ciotki Cili (Katowice 2001).

 

Krzysztof Uniłowski dr hab., literaturoznawca, krytyk literatury, adiunkt w Instytucie Nauk o Literaturze Polskiej Wydziału Filologicznego Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, prezes Towarzystwa Literackiego im. Teodora Parnickiego, od 1989 roku związany z kwartalnikiem literackim „FA-art.” Opublikował książki: Skądinąd. Zapiski krytyczne (Bytom 1998), Polska proza innowacyjna w perspektywie postmodernizmu. Gombrowicz - Parnicki - Lem (Katowice 1999), Koloniści i koczownicy. O najnowszej prozie i krytyce literackiej (Kraków 2002), Granice nowoczesności. Polska proza i wyczerpanie modernizmu (Katowice 2006). Razem z Dariuszem Nowackim opracował tom szkiców Była sobie krytyka… Wybór tekstów z lat dziewięćdziesiątych i pierwszych (Katowice 2003).

 

Sala Kameralna RCK

Godz. 9.00

„Kafka gratis. Wydarzenie dialogowe” – warsztaty prowadzone przez dra Zbigniewa Kadłubka.

 

„Kafka gratis. Wydarzenie dialogowe” to spotkanie, którego celem jest przybliżenie i uobecnienie twórczości Franza Kafki. To nie tylko warsztatowa próba przejścia przez gąszcz odczytań, lecz przede wszystkim zetknięcie z żywym wciąż tekstem, życiem tekstu. Również ciekawe wątki biograficzne uaktualnią postać Mistrza z Pragi.

 

Bazylika p.w. św. Antoniego w Rybniku

Godz. 19.00

Koncert Symfoniczny z okazji 30. rocznicy wyboru Karola Wojtyły na papieża

Wystąpią:

Filharmonia Rybnicka  im. Braci Szafranków

Soliści

Oraz chór Bel Canto pod kierunkiem Lidii Blazel Marszolik

Dyryguje Sławomir Chrzanowski 

W programie Msza Koronacyjna W.A Mozarta.

 

6. DZIEŃ: 17 października (piątek)

 

Sala Kameralna RCK

Godz. 10.30

„Twórczość Franciszki i Stefana Themersonów - na pograniczu sztuk”

Wykład Mateusza Strużka, Koło Naukowe „Modern Art.”

Przedstawienie mniej popularnej , aczkolwiek bogatej twórczości Themersonów, ma na celu ukazanie jednej z istotniejszych cech sztuki jaką jest korespondencja i współistnienie zarówno słowa, obrazu jak i dźwięku w dziele artystycznym. Twórczość Themersonów przez to, że pełna przykładów korespondencji sztuk, wskazuje na nowe sposoby odczytywania literatury. Z Londynu początku XX wieku przeniesiemy się do Polski. Jak doszło do tego, że znaczna część dzieł Themersonów znalazła się właśnie w naszym kraju? Co można obejrzeć w katowickim Archiwum?

Wykładowi będzie towarzyszył pokaz zdjęć, prezentacja najciekawszych fragmentów z kilku powieści, esejów i książek dla dzieci Themersona, pokaz zdjęć zbiorów katowickiego Archiwum, głównie prac Franciszki oraz pokaz filmów: Calling Mr Smith, Oko i ucho, Żywot człowieka poczciwego

 

Aula UŚ, ul. Rudzka 13a

Godz. 12.00

„Magia przestrzeni” spotkanie z Henrykiem Wańkiem

Będzie to spotkanie o magii przestrzeni. Udamy się w pełną niespodzianek i tajemnic drogę poprzez czasy i miejsca, wbrew ludziom i historii podążymy za Śląską pieśnią przeszłości. Tej przeszłości - przestrzeni magicznej, widzianej okiem Mistrza Wańka, uzdrowionej i wolnej od upiorów historii.

 

Henryk Waniek (ur. 1942) jest malarzem, grafikiem, pisarzem, publicystą, krytykiem literackim i artystycznym. Jego malarstwo określane bywa mianem surrealistycznego, wprowadzając odbiorcę w fantastyczny świat  historii, filozofii i alchemii. Jego twórczość pisarska jest odbiciem  fascynacji i zainteresowań ezoterycznych i historiozoficznych związanych ze Śląskiem, wpisanych w skomplikowane dzieje tych ziem. Autor wciąż pyta, wątpi, porównuje, wraca do przeszłości. Opublikował m.in. Dziady berlińskie (Warszawa 1984, Wrocław 1999), Hermes w Górach Śląskich (Wrocław 1994, Wrocław 1996), Opis podróży mistycznej z Oświęcimia do Zgorzelca (Kraków 19969), Pitagoras na trawie (Warszawa 1997), Inny Hermes (Warszawa-Wrocław 2001), Martwa natura z niczym: szkice z lat 1990-2004 (Kraków 2004), Finis Silesiae (Wrocław 20040, Wyprzedaż duchów (Wrocław 2007), Sprawa Hermesa (Kraków 2007). Ponadto publikuje w wielu czasopismach literackich i kulturalnych jak np. "Dialog", "Literatura na Świecie", "Odra". Za zasługi w działalności na rzecz Śląska oraz za osiągnięcia w pracy zawodowej i społecznej odznaczony został Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (2005).

 

Sala widowiskowa

Godz. 20.00

Koncert Katarzyny Groniec promujący jej najnowszą płytę „Przypadki”

Bilety: 20 zł

 

7. DZIEŃ: 19 października (niedziela)

 

Sala kameralna RCK

Godz. 17.00

Zakończenie XXXIX Rybnickich Dni Literatury

Rozwiązanie Konkursu Prozy Fikcyjnej oraz Konkursu Jednego Wiersza

 

Sala widowiskowa RCK

Godz. 18.00

Spektakl „Mistrz i Małgorzata” Teatru Polskiego z Czeskiego Cieszyna

Bilety: 18 zł

 

Mistrz i Małgorzata jest jedną z najpopularniejszych książek świata. Powieść Bułhakowa wielokrotnie wygrywała różne plebiscyty (także w Polsce) wśród czytelników na najlepszą powieść XX wieku czy najlepszą powieść w ogóle. Nad Mistrzem i Małgorzatą Bułhakow pracował przez całe życie, od roku 1928 aż do śmierci w 1940. Fabuła powieści rozgrywa się w trzech światach: w świecie moskiewskich układów, gdzie nienormalność musi być uznawana za normalność, a pozór – za prawdę. Płaszczyzna druga to alternatywna wersja biblijnej historii Poncjusza Piłata. Owa historia jest niezależna od wydarzeń moskiewskich, choć związana z nimi głęboką wspólnotą znaczeń. Natomiast trzecia warstwa tematyczna opowiada o losach Mistrza i Małgorzaty. Wbrew tytułowi powieści wątek miłosny nie jest w utworze najważniejszy.