Miniona dekada spełniła moje oczekiwania

Red. : Pamięta Pan co robił 1 maja 2004 roku?

Mateusz Motyka: Dzień wolny, majówka. Jednak dobę wcześniej w rybnickim magistracie miało miejsce dość symboliczne wydarzenie. W przeddzień wejścia Polski do Unii Europejskiej władze Rybnika podpisały umowę z miastem partnerskim – Karwiną.

Czy – z punktu widzenia osoby zajmującej się na co dzień pozyskiwaniem unijnych funduszy - miniona dekada spełniła Pana oczekiwania?

Raczej tak. Pamiętam, że wejściu Polski do Unii towarzyszyły obawy, ale raczej zwykłych obywateli, np. rolników, dla których kwestia dopłat była niewiadomą. Jako urzędnicy znaliśmy już zasady funkcjonowania funduszy unijnych i wiedzieliśmy czego się spodziewać. Biorąc pod uwagę ilość i jakość zrealizowanych w Rybniku projektów, bilans minionej dekady na pewno jest dodatni.

Ile miastu udało się pozyskać w tym czasie funduszy?

Razem z funduszami przedakcesyjnymi wartość projektów zrealizowanych przy wsparciu unijnych pieniędzy wynosi miliard złotych, z czego 600 milionów to właśnie dotacje. Gdyby wziąć pod uwagę nie tylko jednostki samorządowe, ale i podmioty prywatne, to suma dotowanych przez Unię projektów wzrasta do 1,5 miliarda złotych. Nie muszę chyba nikogo przekonywać, że w oparciu o środki własne nie bylibyśmy w stanie zrealizować tych zadań.

Bezspornie największym projektem o największym znaczeniu dla miasta była budowa kanalizacji sanitarnej. Chciałem Pana zapytać, jaką inwestycję w następnej kolejności uważa Pan za najważniejszą?

Z pewnością, prócz kanalizacji, istotnym projektem infrastrukturalnym była modernizacja drogi krajowej nr 78. Chciałem też zwrócić uwagę na innowacyjność zadania, jakim było wprowadzenie e-karty. Dziś wszyscy przyzwyczaili się już do e-karty, ma ją wiele miast. Przypomnę jednak, że 8 lat temu byliśmy pionierami i to inni przyjeżdżali uczyć się na naszych wzorcach.

Wydział Rozwoju Miasta, Promocji Gospodarczej i Integracji Europejskiej, którego jest Pan naczelnikiem, odpowiadał za przygotowanie większości wniosków o dofinansowanie z Unii. Jaka była skuteczność Waszego działania?

Do Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2007 – 2013 zgłosiliśmy 56 projektów, z których 38 otrzymało dofinansowanie (pod względem liczby projektów realizowanych w ramach RPO nasze Miasto jest liderem w województwie śląskim), a część jest jeszcze w trakcie oceny. Odpowiedź na to pytanie jest o tyle trudna, że często nasze projekty trafiały na listy rezerwowe i po wielu miesiącach, a czasami latach, uzyskiwały dofinansowanie. Przykłady: ostatnio dowiedzieliśmy się, że przyznano nam dofinansowanie na dwa projekty dla których wnioski zostały złożone jeszcze w 2009 roku. Chodzi o przebudowę dworca komunikacji miejskiej, który został wykonany w latach 2010 – 2012 i ulicy Podmiejskiej, na którą ogłoszono już przetarg.

Przez lata Rybnik uchodził za samorząd wzorowo przygotowany do pozyskiwania unijnych środków. Podczas gdy inni dopiero planowali inwestycje, w szufladach rybnickiego magistratu pochowanych było po kilka gotowych dokumentacji technicznych. Czy w nowym okresie programowania funduszy europejskich będziecie działać w podobny sposób?

Tak. Poniekąd już się to dzieje. Kilka lat temu prezydent zlecił rozpoczęcie przygotowań do budowy drogi Pszczyna - Racibórz. Wówczas nie było jeszcze wiadomo, czy pomysł ten będzie mieścić się w nowych unijnych priorytetach i jakie będą możliwości dofinansowania. Opłaciło się. Gdy pojawiły się pierwsze przymiarki do nowego Regionalnego Programu Operacyjnego, nasz projekt od razu znalazł się na liście tzw. projektów kluczowych. W tym roku zakończą się prace nad dokumentacją techniczną i w 2015 roku będziemy gotowi do złożenia wniosku o dofinansowanie.

No właśnie, z mediów dowiadujemy się, że priorytety Unii na lata 2014 – 2020 będą zupełnie inne. Na co mogą liczyć samorządy, a na co zabraknie pieniędzy?

W sferze publicznej wspierane będą przede wszystkim zadania związane z efektywnością energetyczną, energią odnawialną i ochroną środowiska. Nie będzie pieniędzy na modernizację dróg lokalnych. Z funduszy unijnych finansowane będą jedynie drogi tzw. sieci TEN-T, do której należy m. in. autostrada A1 oraz drogi dojazdowe do tej sieci. I w tych kryteriach mieści się budowa drogi Pszczyna – Racibórz.

Jakie więc konkretnie projekty, prócz drogi Pszczyna – Racibórz, będzie zgłaszać o dofinansowanie Urząd Miasta Rybnika?

Na pewno będzie to szeroko zakrojony program termomodernizacji co najmniej kilkudziesięciu budynków użyteczności publicznej. Pracujemy też nad kompleksowym projektem rewitalizacji ukierunkowanej na poprawę sytuacji osób niepełnosprawnych. W ramach takiego projektu będziemy mogli tworzyć między innymi specjalistyczne ośrodki, takie jak zakłady aktywności zawodowej. Z pewnością jednostki miejskie realizować będą wiele tzw. projektów miękkich, na przykład edukacyjnych.

Co jest najtrudniejsze w procesie przygotowania wniosku o dofinansowanie jakiegoś projektu?

Chyba zmienność i niejednoznaczność wytycznych oraz przepisów prawa. Pracownicy mojego wydziału muszą się ciągle szkolić i poznawać nowe interpretacje litery prawa. Chodzi głównie o prawo zamówień publicznych, przepisy środowiskowe i o podatku VAT.

Po emisji spotu reklamowego promującego dziesięciolecie Polski w Unii przetoczyła się dyskusja na temat zasadności wydawania unijnych środków na promocję. Czy – Pana zdaniem – na promocję projektów rzeczywiście wydawanych jest zbyt dużo środków?

Trudno mi się odnieść do wspomnianego spotu, ponieważ nie miałem do czynienia z jego realizacją, lecz jedynie z tego typu przedsięwzięciami na poziomie naszego Miasta. W przypadku zadań realizowanych przez nas wymogi dotyczące promocji są dużo bardziej ograniczone. Na przykład, w przypadku realizacji projektów drogowych minimum to postawienie tablic informacyjnych. Ale już przy e-karcie potrzeby informacyjne i promocyjne były znacznie większe. Generalnie stoję na stanowisku, że dobrej informacji i promocji nigdy nie za wiele.

Dziękuję za rozmowę.

Rozmawiał Wacław Wrana