„Stworzył zaczątki tradycji śląskiej”. Dziś 1000 rocznica koronacji Bolesława Chrobrego (wywiad)

Wiosną, datowane na 18 kwietnia 1025 roku miało miejsce znamienne wydarzenie – dotychczasowy książę Bolesław, nazwany później przez potomnych Wielkim lub Chrobrym, dopełnił aktu koronacji królewskiej, stając się w ten sposób pierwszym namaszczonym na króla władcą Polski. Blask królewskiej korony towarzyszył księciu już od ćwierć wieku, odkąd na pamiętnym Zjeździe Gnieźnieńskim w roku 1000 cesarz Otto III symbolicznie nałożył mu na skronie swój własny diadem, co późniejsza polska tradycja interpretowała jako właściwy moment koronacji. Dalszym dążeniom w tym kierunku przeszkodziła śmierć życzliwego Polsce cesarza Ottona III oraz konflikt z jego następcą Henrykiem II, co na długie lata opóźniło realizację planów koronacyjnych polskiego monarchy.

1000 rocznica koronacji Bolesława Chrobrego, to okazja, by zastanowić się, jak wydarzenia sprzed wieków wpływały na kształtowanie się naszej narodowej tożsamości, a także jak z perspektywy Rybnika i Śląska wygląda historia tego okresu. Dr Bogdan Kloch, p.o. dyrektora Muzeum im. o. Emila Drobnego w Rybniku, opowiada o procesie chrystianizacji, wpływach czeskich, niemieckich oraz polskich i o tym, jak te wydarzenia mają swoje odbicie w lokalnej kulturze.

Ludmiła Kamer: Chciałabym zacząć od nawiązania do obchodzonej 14 kwietnia rocznicy Chrztu Polski. No właśnie, czy Rybnik był bardziej polski, czeski, a może niemiecki? Od jakiego momentu możemy mówić, że Rybnik stał się częścią Polski?

Bogdan Kloch: Rzeczywiście, temat Chrztu Polski jest złożony, a samo przyjęcie chrześcijaństwa przez Mieszka I w 966 roku nie oznaczało, że cały kraj czy region został ochrzczony jednego dnia. To był długi proces, który obejmował nie tylko Polskę, ale także Śląsk, który miał swoje pierwsze kontakty z chrześcijaństwem już w X wieku. Warto pamiętać, że w 1000 roku, kiedy miała miejsce koronacja Bolesława Chrobrego, proces chrystianizacji Śląska był nadal w toku.

Red: Zatem jak to wyglądało z perspektywy samego Śląska?

Bogdan Kloch: Zdecydowanie, Śląsk, zarówno Górny, jak i Dolny, przeszedł przez proces chrystianizacji na różnych etapach. W 1000 roku, w ramach zjazdu gnieźnieńskiego, Bolesław Chrobry spotkał się z cesarzem Ottonem III, co miało wielkie znaczenie dla rozwoju chrześcijaństwa na tych ziemiach. Śląsk był częścią diecezji wrocławskiej, a później archidiecezji wrocławskiej, która obejmowała większość Górnego Śląska.

Red: A jeśli chodzi o sam Rybnik, kiedy proces chrystianizacji dotarł do tego regionu?

Bogdan Kloch: W przypadku Rybnika proces chrystianizacji musiał się rozpocząć w momencie powstania pierwszych osad. Mówimy tu o XII wieku, kiedy pojawiły się pierwsze ślady osadnictwa w tej okolicy. Jednak nie mamy jednoznacznych dowodów na to, że chrześcijaństwo dotarło tu wcześniej, chociaż istnieją teorie sugerujące, że osady mogły istnieć już w IX wieku. Dodatkowo, w XII wieku odkryto fundamenty pierwszej drewnianej świątyni, co świadczy o wczesnym przyjęciu chrześcijaństwa w tym regionie.

Red: A co z wpływami z innych krajów, na przykład z Moraw czy Czech?

Bogdan Kloch: Z pewnością nie można zapomnieć o wpływach czeskich. Morawscy misjonarze mogli mieć swoje znaczenie w początkowym okresie chrystianizacji Śląska. Chociaż nie mamy na to jednoznacznych dowodów, to można przypuszczać, że te wpływy były obecne, szczególnie w kontekście tradycji cyrylometodiańskiej. Co ciekawe, postać Świętego Jana Nepomucena, czeskiego patrona, jest silnie obecna na Śląsku i to także pokazuje te czeskie wpływy w naszym regionie.

Red: 18 kwietnia obchodzimy jubileusz koronacji Bolesława Chrobrego. To ważna postać w dziejach historii Śląska?

Bogdan Kloch: Tak, mija dokładnie 1000 lat od koronacji Bolesława Chrobrego. To ważne wydarzenie, które miało kluczowe znaczenie dla kształtowania się polskiego państwa. Koronacja w 1025 roku była symbolicznym zakończeniem procesu umacniania polskiej władzy na tych ziemiach, a także świadectwem rozwoju chrześcijaństwa na ziemiach polskich. Warto zaznaczyć, że Śląsk wówczas znajdował się pod silnym wpływem cesarstwa niemieckiego, a ten moment koronacji jest ważnym punktem w naszej historii.

Bolesław Chrobry, trudno powiedzieć, że był nacjonalistą, ale na pewno chciał, aby to jego młode państwo i dorobek jego ojca nie poszedł na marne. Zbudował pozycję państwa w Europie. Wywalczył ją mieczem, taka jest prawda. Nie było to do końca pokojowe rozwiązanie, ale w tamtych czasach często właśnie tą drogą trzeba było sobie "wykuć" swoją pozycję, wolność, niezależność - polityczną, państwową i kościelną.

Stworzył także zaczątki tradycji śląskiej, bo to on wcielił plemiona śląskie do swojego państwa. Wiele terenów podbił, skłonił do współpracy i istnienia w jednym państwie. Zapewne wielu Słowian z tego terenu miało prosty wybór, albo zostać niezależni, co wiązało się z podbojem i tak podporządkowaniem sąsiednim tworom państwowym, albo pójście za Bolesławem Chrobrem i znaleźć swój własny mały dom. I taka dzisiaj jest Polska, moim zdaniem.

Red: Jak Pan postrzega to, co wydarzyło się przez te 1000 lat w kontekście tożsamości Śląska?

Bogdan Kloch: Śląsk zawsze był regionem pogranicza, gdzie różne wpływy – niemieckie, polskie, czeskie – się przenikały. W XIX i XX wieku mieliśmy do czynienia z konfliktem między tradycją niemiecką a polską, a to wpływało na poczucie tożsamości mieszkańców. Dziś widać, jak silne są te zróżnicowane tradycje, a Śląsk pozostaje regionem, który łączy różnorodne kultury i języki, co czyni go tak wyjątkowym.

Red: A czy miasto Rybnik w jakiś sposób uczci jubileusz 1000-lecia koronacji Bolesława Chrobrego na króla Polski?

Bogdan Kloch: Niestety, w samym Rybniku, z tego co mi wiadomo, nie zorganizowano żadnych specjalnych obchodów z okazji 1000-lecia koronacji Bolesława Chrobrego. Ten król nie ma bliższego związku z naszym miastem. Ciekawym akcentem jest jednak to, że w Rybniku mamy ulicę Bolesława Chrobrego, co wciąż przypomina o tej ważnej postaci i jej roli w kształtowaniu państwowości polskiej.

Red: Dziękuję za rozmowę.