zamknij

Wiadomości

Pozostałości PRL-u w przestrzeni Rybnika - hity czy kity?

2013-09-27, Autor: 
W naszym mieście nie brakuje budynków z czasów PRL-u. Niektóre z nich dawno już zmieniły swój charakter, inne zaś odgrywają swoją rolę nadaną im przed laty, a jeszcze inne niszczeją niezagospodarowane. Czy architektura PRL-u szpeci Rybnik czy dodaje mu uroku?

Reklama

Rybnik w czasach PRL-u całkowicie przekształcił swój dotychczasowy wizerunek – stał się miastem przemysłowym. Powstał Rybnicki Okręg Węglowy, w latach 70-tych została wybudowana rybnicka elektrownia, a w następnej kolejności powstał Zalew Rybnicki. Władze komunistyczne inwestowały przede wszystkim w rozwój kopalń. To wszystko miało bardzo duży wpływ na architekturę miasta. W czasach komunistycznych wyrosły również duże osiedla – najbardziej charakterystyczne powstały w dzielnicy Maroko-Nowiny, a także obiekty handlowe i kulturalne.

Najbardziej charakterystycznymi budynkami z czasów PRL-u są dwa domy handlowe - „Domus” i „Hermes”. W „Domusie”, który powstał w latach 70-tych, można było kupić m.in. ubrania, meble czy sprzęty AGD. Z kolei „Hermes” słynął ze sprzedaży produktów spożywczych i przemysłowych. Dziś oba budynki pełnią funkcje handlowe. Po 1989 roku, jeszcze przez wiele lat po rybniczanie kupowali w „Domusie” meble. Od kilku lat w budynku mieści się m.in. Chińskie Centrum Handlowe. „Hermes” do dziś jest skupiskiem wielu sklepów m.in. ze sprzętem elektronicznym.

 

Do charakterystycznych obiektów handlowych z czasów PRL-u należy również zaliczyć także pawilon „Wandy”, gdzie w latach 80-tych powstał Młodzieżowy Dom Kultury oraz sklep „Koniaczek” w centrum miasta. Również w tych przypadkach przeznaczenie obiektów nie zmieniło się na przestrzeni lat.

W epoce PRL-u w Rybniku powstały też stojące do dziś biurowce. Jednym z takich miejsc jest budynek ELROW-u, w którym obecnie swoją siedzibę ma kilka firm. Charakterystyczny jest także budynek byłego biurowca KBO w centrum miasta. W niedalekiej przyszłości ma tam powstać ekskluzywny hotel (czytaj więcej). Ważnym miejscem w Rybniku był „Okrąglak”. Dom Rzemiosł do dziś służy rzemieślnikom różnych branż, ale nie tylko. O planach modernizacji "Okrąglaka" mówił nam ostatnio starszy Cechu - Wojciech Pfeifer.

 

Osobny rozdział w historii miasta stanowią wybudowane w PRL-u domy kultury. Jednym z najbardziej rozpoznawalnych obiektów w całym Rybnickim Okręgu Przemysłowym jest powstały w 1964 roku Teatr Ziemi Rybnickiej. Zaraz obok mieści się rybnicka biblioteka. Po wojnie wybudowano też Kino Apollo oraz Dom Górnika w Chwałowicach.

 

I choć opisane budynki kojarzą się większości rybniczan siermiężną rzeczywistością słusznie minionej epoki, to historycy i architekci są zgodni, że wymienione obiekty "wrosły" w przestrzeń miasta i są jego atutem. – W Rybniku generalnie nie ma brzydkiego budynku z czasów PRL-u. Rybnik nie został zaśmiecony żadnymi „koszmarami tamtej architektury”. Jedną ważną cech naszego miasta jest to, że nie zostało ono zniszczone w czasie wojny, nie trzeba było go budować od podstaw. Moim zdaniem to w latach 90-tych powstało dużo więcej szpecących obiektów – komentuje Wojciech Student, architekt z pracowni Projekt3.

 

>> Zobacz galerię zdjęć archiwalnych i współczesnych z komentarzem architekta

 

Dyrektor rybnickiego muzeum - Bogdan Kloch zauważa natomiast, że budynki z czasów PRL-u to pomniki historii, o których nie wolno zapominać. – Wszystkie te miejsca obecnie są integralną częścią miasta, żyjemy na co dzień wokół nich jakby istniały zawsze, a w czasach PRL-u zmieniały rzeczywistość miejską. Wyznaczały rytm życia. Ważne, żeby o ich historii opowiadać młodszym pokoleniom, bo źródła póki co mało mówią na ten temat. Te czasy dla historyków jeszcze nie są tak interesujące jak czasy wojny. Każdy z nas, kto żył w tamtych czasach – czy to jako dziecko, czy jako dorosły, powinien mówić o swoich wspomnieniach, które są bezpośrednio związane z tymi obiektami – mówi Bogdan Kloch, dyrektor Muzeum w Rybniku.

 

Co ciekawe, nowoczesna architektura coraz częściej nawiązuje do nurtów obowiązujących w PRL-u. – We współczesnej architekturze wracamy do minimalizmu. Nie wiem, czy jest to efekt kryzysu gospodarczego, czy nie, ale w obecnie powstających nowoczesnych budynkach można zauważyć wiele cech wspólnych z obiektami z lat 60-tych czy 70-tych – podsumowuje Wojciech Student.

Oceń publikację: + 1 + 9 - 1 - 1

Obserwuj nasz serwis na:

Komentarze (29):
  • ~ 2013-09-27
    08:36:15

    23 3

    Fakty są takie, że od czasów PRLu w tym mieście niczego nowego nie wybudowano.

  • ~rob78 2013-09-27
    08:51:19

    6 1

    hmmm, ja ostatnio zauważyłem jakiegoś Focusa, Plaze, kilka budowlanych marketów.... tylko nie mogę se przypomnieć czy to już przypadkiem nie stoi od czasów PRL :)

  • ~ xxx 2013-09-27
    09:04:46

    18 1

    Zauważyliście? Czarno-białe zdjęcie Domusu u góry wywołanej jest na odwrót. Napisy u góry są odwrócone (SUMOD MAZES), z prawej na lewą i dom za Domusem powinien być z przeciwnej strony!

  • ~ 2013-09-27
    09:32:18

    24 0

    O architekturze PRL nadal wypada mówić źle. Tymczasem przykłady odnowionych budynków (np. dworców kolejowych Warszawa Centralna, czy Wschodnia), świadczą o tym, że czasami wystarczy wyczyścić i przywrócić do stanu, w jakim zostało zaprojektowane, a okazuje się, że ówcześni architekci mieli dużo większe wyczucie smaku, niż dzisiejsi inwestorzy. Polecam książki Filipa Springera - otwierają oczy na to, w jakiej rzeczywistości żyjemy.

  • ~Benq 2013-09-27
    09:52:29

    15 1

    Budynek Domusu jest bardzo fajnym i ciekawym obiektem, szkoda tylko, że pozostał nie zagospodarowany w większej części.

  • ~hindenburgstrasse 2013-09-27
    10:21:04

    11 0

    Też chciałem w temacie polecić tę książkę co ~Kolargol. Nazywa się "Źle urodzone" i jest właśnie o budynkach epoki PRL, które uważa się za brzydkie tylko dlatego, że wybudowano je w słusznie minionych czasach i dodatkowo przez lata obrastały brudem. Tymczasem wystarczy je wyczyścić, a okazują się ładniejsze od niejednej nowej inwestycji. Zgadzam się także z panem Wojciechem Studentem, bo faktycznie wg mnie lata 1990-2004 to najgorsze lata polskiej architektury, pełne krzykliwych budynków ze szkłem refleksyjnym i dziwnymi bryłami.

  • ~turistas 2013-09-27
    10:36:39

    10 0

    Fajny artykuł ! Podoba mi się! Zapomnieliście drodzy autorzy tego art. o jednym BARDZO WAŻNYM reliktem PRL-u w R-ku... a mianowicie szpital nr. 3!!! Osobiście nie wyobrażam sobie Rybnika bez Hermesu, Domusu, Okrąglaka itd. Były by o dużo ładniejsze gdyby je faktycznie oczyścić, wyremontować. Stały by się bardziej zauważalne. Za to osiedla.... hmm... brzydactwo. Nie ma co ukrywać - są paskudne i obskurne. Każdy balkon ma inny kolor, każda satelita/antena inna, tu jakieś kraty wystają, tam jakaś szyba - na prawdę żenada. Zastanawiam się, czemu nikt nie zatwierdził jakiegoś jednakowego koloru, niech to wygląda jakoś jednakowo - od razu było by ładniej.

  • ~Arteks 2013-09-27
    10:41:16

    1 0

    Nie ma co dzielić czasów pod kątem architektury na PRL, międzywojnie czy czasy współczesne bo zawsze powstawały i będą powstawać hity i kity. Wiele budynków w Rybniku powstałych za PRL było bardzo reprezentacyjnych i byłoby nadal gdyby były zadbane i odnawiane (np. wspomniany budynek KBO czy Domus). Natomiast to co w Rybniku kole tak jak w większości miast to chaos urbanistyczny. Tylko że wiele innych miast przynajmniej od kilkunastu lat już jakoś o to dbają, a w Rybniku nadal nie. Takie najnowsze przykłady to zobaczcie jaka wiejska chałupa ze spadzistym dachem buduje się na ul. Młyńskiej w centrum miasta obok gmachu ZUS, międzywojennych willi i starych zakładów produkcyjnych? Nikt w Katowicach, Gliwicach czy Bielsku-Białej nie pozwoliłby na niszczenie miejskiej tkanki takim badziewiem. Niestety u nas osobom odpowiedzialnym za urbanistykę - to zwisa. Ogromne błędy są w planie przestrzennym miasta i władze miasta o tym wiedzą, a jednak go nie poprawiają!

  • ~Arteks 2013-09-27
    10:55:36

    1 11

    @turistas - bloki o których mówisz nie są aż takie obrzydliwe. W przypadku bloków NRDowskich te kolorowe i różnorodne balkony jakoś poweselają te kloce. Co do anten satelitarnych to nie upiększają bloków ale jeszcze gorzej wyglądają na budynkach przedwojennych. Mam nadzieję że za jakiś czas anteny będą ustępować miejsca innym światłowodom które umożliwiają korzystanie z kanałów telewizyjnych bez potrzeby umieszczania talerza. Może cię zaskoczę ale dla mnie o wiele brzydsze od bloków są te klockowate domy jednorodzinne z lat 50-60 które nie mają żadnego uroku nawet jak się je pomaluje... Natomiast są osiedla bloków które po odnowieniu prezentują się bardzo dobrze np. Sławików, Dworcowa czy os. Tysiąclecia. Oczywiście czasami na wpływ ogólny ma też kolorystyka, a czasem stosuje się dość dziwaczne i głupie upiększenia np. na Chalotta. Ale to już nie do końca jest kwestia architektury. Jeśli chciałbyś zobaczyć naprawdę zniszczone bloki przez brak jakieś jednolitości to przejedź się do Rumunii czy na Ukrainę. Tam są chyba najbrzydsze bloki jakie w życiu widziałem z co trzecim zabudowanym byle jak balkonem. @hindenburgstrasse - świetnie napisałeś! Po upadku PRL generalnie przez lata 90. lekceważono tamtą architekturę, a jednocześnie w latach 90. powstawały absolutne koszmary przy czym mało kto miał odwagę na krytykę bo budowało się tak mało, że ludzie cieszyli się że powstaje cokolwiek. Natomiast w PRL też bywało że obiekty historyczne zastępowało się byle jakimi klocami.

  • ~riko 2013-09-27
    11:25:54

    0 2

    Podzielam opinie, ze budynek Domusu jest fajnym obiektem, ale o ile mi wiadomo ,to na dzien dzisiejszy aby funkcjonowac w pozostalej czesci powyzej parteru musi przejsc calkowita modernizacje elewacji , ktora zgodnie znowym prawem budowlanym nie powinna juz istniec ,poniewaz wykonana jest w 100 % z plyt ETERNITOWO-AZBESTOWYCH /wydzielajacych zwiazki rakotworcze/.

  • ~jedrek_1_1 2013-09-27
    11:36:01

    7 0

    Mnie szkoda okrąglaka - to jest moim zdaniem perełka tych czasów. Makosz miał plan puszczenia Chrobrego prosto na sąd, żeby wyeksponować to miejsce. Niestety obecne władze pozwoliły na wybudowanie budynku banku, który jest zbyt mały jak na obiekt w centrum i psuje całą przestrzeń. Kolejny wątek to zaniedbania w architekturze poprzemysłowej - zwłaszcza to, że miasto pozwoliło się praktycznie rozpaść obiektom na Ignacym. Po raz kolejny zgadzam się z Arteksem :) ciekawe czy to jemu, czy mnie się tak odmieniło ?

  • ~1floyd 2013-09-27
    11:50:03

    11 0

    Dla jednych koszmarne wizje architektów PRL-u, dla innych mieszkania mniej lub bardziej funkcjonalne. Moje odczucie jest takie. Osiedla które powstały w tamtych czasach może ładne nie są, ale dały i dają dach na głowę niejednej rodzinie. Obecnie powstające osiedla są na pewno ładniejsze ale mają podstawowy feler. Są kulą kredytową u nogi większości ich lokatorów. I to jest podstawowa różnica. Wiadomo że czasy są inne, czy lepsze to zależy dla kogo. Kiedyś dobra płyta np. Pink floyd to i pół wypłaty górnika kosztowała, teraz jedną jego dniówkę. Mieszkanie, pięć lat czekania, teraz 25 lat spłacania. Każdy z nas swoje wizje. Gdyby były środki, na odnowienie tych budynków z tamtych lat to urbanistycznie nie odbiegają od obecnie powstających. Jak się jeździ po kraju to widać całe osiedla z okresu PRL pięknie odnowione, i wcale nie takie koszmarne.

  • ~Tom_maroko 2013-09-27
    11:52:18

    0 2

    Szpital nr 3 został ukończony o ile pamiętam w 2000r. Nie wiem czy można go nazwać reliktem PRLu ponieważ w latach 90. projekt był wielokrotnie zmieniany i to diametralnie, pewnie wyglądałby zupełnie inaczej gdyby został skończony w latach 80. Piszecie też, że w Rybniku po 1989 nie wybudowano nic, a czy kamienice otaczające Plac Wolności od strony zachodniej nie są czasem młodsze? Poprawcie jeśli się mylę.

  • ~martin75fm 2013-09-27
    12:24:49

    14 0

    Gdy by tak burzyć wszystko co z pozostało z poprzednich epok lepszych czy też gorszych to nie było by nigdy zabytkowych budynków. Zburzcie stare kamienice, familoki, zamki i pałacyki i pobudujcie w to miejsce same nowoczesne budowle. Tylko pytanie jak długo one będą nowoczesne i kiedy należy je ponownie zburzyć aby nie były z poprzedniej epoki ??

  • ~ 2013-09-27
    12:27:41

    7 0

    Focusy i Plazy oraz markety? No tak i jeszcze nowy sad. Sorry ze pominalem te perelki architektoniczne w naszym miescie.

  • ~Arteks 2013-09-27
    12:42:30

    0 13

    @nti - a masz jakieś wąty do Focusa? To świetny, reprezentacyjny pod każdym kątem obiekt w centrum miasta. Wybitnym przykładem dobrej architektury jest adaptacja szpitala na Żorskiej na potrzeby szkoły muzycznej. Natomiast to od rybnickich właścicieli nieruchomości dużo zależy - czy będą pozwalali na powstawanie na ich terenie potworków czy też dobrej architektury. Na razie trzy projekty jakie czekają na realizację w Rybniku zapowiadają się świetnie: hotel i biurowiec na pl. Wolności, modernizacja wieżowca KBO i nowa kamienice na pl. Wolności (koło pasażu w kierunku Sobieskiego). @jedrek - ja zawsze mam swoje zdanie i raczej rzadko się ono zmienia. Natomiast w twojej wypowiedzi widzę pewien błąd bo bank na 3 Maja o którym wspominasz powstał w czasach Makosza. Mi się on też nie podoba i nie pasuje do tej ulicy. Ale to kolejny przykład na błędy urbanistyczne miasta. W czasach Makosza pozwolono na zepsucie Kościuszki zgadzając się na budowę tej chałupy ze Szczyrku koło szkoły mechanicznej :/

  • ~igoola 2013-09-27
    12:51:36

    0 2

    mamy szansę na kolejne perełki... właśnie ogłoszono przetarg na gruntowny remont KMP w Rybniku w systemie zaprojektuj/wybuduj, krąży jeszcze w branży projektowej pewien dosyć ciekawy hotelik między Sobieskiego a parkingiem na Brudnioka..

  • ~jedrek_1_1 2013-09-27
    12:51:43

    0 3

    nie miałem zamiaru bronić Makosza - nie pamiętam dokładnie kiedy powstał ten klocek. Natomiast idea przeniesienia Chrobrego prosto na sąd była dobra

  • ~ 2013-09-27
    13:19:03

    0 6

    Arteks - Focus byl renowacja, przebudowa browaru. Myslalem o nowych budynkach a nie adaptacji i zmianie elewacji.

  • ~tropiciel_debili 2013-09-27
    17:17:58

    1 0

    "Focus byl renowacja, przebudowa browaru. Myslalem o nowych budynkach a nie adaptacji i zmianie elewacji." - Ty tak na serio?

  • ~ 2013-09-27
    18:37:21

    1 0

    Tak, na serio Focus przypomina mi bryłę dawnego browaru nieco bardziej niż np.: Plaza. Taki był też zamysł architektów, którzy zaadoptowali starą słodownię a stylistyką nawiązali do dawnej fabryki. Chyba, że mam wyróżniać ten bonusowy parking na dachu okryty panelowymi osłonami? Podtrzymuję, że od czasów PRLu nic nowego tutaj nie powstało. Malowanie elewacji starego szpitala to nie jest wybudowanie nowej szkoły. 24 lata to bardzo dużo czasu, w którym mogło powstać coś więcej niż centrum handlowe albo hale magazynowe zaadaptowane na markety. Naprawdę cię zachwycają te przerośnięte garaże Tropicielu? :-)

  • ~tropiciel_debili 2013-09-27
    18:49:43

    8 0

    Budynek dawnego browaru zostal zrownany z ziemia, a nawet wyburzony ponizej poziomu ziemi, wiec pisanie ze to "renowacja" mozna traktowac tylko w charakterze zartu. Takim samym zartem jest nazywanie przebudowe bylego szpitala "malowaniem elewacji". Aha, i nigdzie nie napisasem ze te budynki mnie zachwycacja. Zachowaj miare.

  • ~Arteks 2013-09-27
    18:50:46

    0 5

    @nti - ja rozumiem, że każdy ma swój własny gust i może oceniać inwestycje jak chce ale jeśli uważasz, że Focus jest modernizacją browaru a szkoła muzyczna na Żorskiej jest malowanym szpitalem to jak masz krótką pamięć poszukaj sobie w necie jak te miejsca i gmachy wyglądały wcześniej bo delikatnie mówiąc mijasz się z prawdą.

  • ~ 2013-09-27
    19:11:58

    0 0

    Przestrzeń publiczna może nie jest w Rybniku idealna, ale nie mamy przynajmniej Solpoli i Sky Tower - oby tak pozostało. Mało kto jednak pamięta, że w Rybniku zrealizowano jedną z najbardziej nowatorskich prywatnych inwestycji mieszkaniowych w Polsce po 1989r, jaką są "Domy sąsiedzkie" (http://www.bryla.pl/bryla/51,85301,8510210.html?i=3). Takimi przykładami trzeba się chwalić, wtedy dobre wzorce będą się rozpowszechniać.

  • ~ 2013-09-27
    19:17:34

    1 0

    Przestrzeń publiczna może nie jest w Rybniku idealna, ale nie mamy przynajmniej Solpoli i Sky Tower - oby tak pozostało. Mało kto jednak pamięta, że w Rybniku zrealizowano jedną z najbardziej nowatorskich prywatnych inwestycji mieszkaniowych w Polsce po 1989r, jaką są "Domy sąsiedzkie" (http://www.bryla.pl/bryla/51,85301,8510210.html?i=3). Takimi przykładami trzeba się chwalić, wtedy dobre wzorce będą się rozpowszechniać.

  • ~ 2013-09-27
    20:00:12

    1 0

    Oj dobra, dobra, mogłem zapomnieć to już w końcu z 6 lat.
    Mam zdjęcie z Focusa, który "został zrównany z ziemią poniżej poziomu":

    http://img471.imageshack.us/img471/1126/hpim16430sv.jpg
    Budynki na zdjęciu w których budowniczy odrestaurowali część oryginalnych stropów. Szkoda, jeszcze że komin nie został w całości.

    Niech wam więc będzie - inwestycja Focus Mall to kolejna duma z listy inwestycji naszego miasta.

    Arteks, niestety zdjęć szpitala przed remontem nie posiadam. Oprócz windy i kolorystyki jednak podobieństwo jest ogromne. :-)

  • ~Robin Tell 2013-09-27
    20:28:46

    8 0

    Ta tablica świetlna na budynku TZR-u jest jak nos na czole tego Chińczyka, który pokazują teraz jako news na portalach.

  • ~Kurz 2013-10-01
    06:50:29

    1 0


    Nie trza dywagować,
    Ani krytykować,
    Tylko lepsze w mieście
    Obiekty budować.

  • ~hub381 2014-02-05
    16:03:45

    2 0

    Oj,tak czytam te "wypociny"niektórych"pimaków internetowych",jedni chwalą,drudzy narzekają i wszyscy mają racje.
    A więc zagłosuj w nadchodzących wyborach na takiego prezydenta,co będzie nadal stawiał"świątynie handlowe",typu JULA,C...a,i inne zamiast mieszkań wzgl.innej ifrastruktury potrzebnej miastu RYBNIK ! Powodzenia .

Zamieszczone komentarze są prywatnymi opiniami Użytkowników portalu. Redakcja portalu Rybnik.com.pl nie ponosi odpowiedzialności za ich treść.

Alert Rybnik.com.pl

Byłeś świadkiem wypadku? W Twojej okolicy dzieje sie coś ciekawego? Chcesz opublikować recenzję z imprezy kulturalnej? Wciel się w rolę reportera Rybnik.com.pl i napisz nam o tym!

Wyślij alert

Sonda

Wybieramy prezydenta Rybnika. Na kogo oddasz głos w wyborach?





Oddanych głosów: 4927