Palarz: zdecydowałem się na walkę o dobro dla nas wszystkich. Sprawa niby wygrana, ale trwa

W połowie 2018 roku Sąd Rejonowy w Rybniku oddalił jego pozew, uzasadniając, że choć powietrze w mieście rzeczywiście jest zanieczyszczone, to nie można uznać tego faktu za naruszenie dóbr osobistych. Oliwer Palarz natychmiast odwołał się od tego wyroku do Sądu Okręgowego w Gliwicach, a do jego postępowania dołączył Rzecznik Praw Obywatelskich Adam Bodnar. Ostatecznie, w grudniu 2021 roku sąd zasądził od pozwanego (czyli Skarbu Państwa) 30 tys. złotych zadośćuczynienia. Określił też koszty postępowania odwoławczego w kwocie około 1800 i 1900 złotych. Uzasadnienie wyroku oparł w zasadzie na opinii Sądu Najwyższego. Powtórzył więc, że prawo do życia w czystym powietrzu nie jest dobrem osobistym, ale doszło do naruszeń dóbr osobistych w sferze zdrowia fizycznego i psychicznego, a także wolności.

W 2022 roku do akcji wkroczył, były już Minister Sprawiedliwości i Prokurator Generalny w jednym – Zbigniew Ziobro, który wniósł do Sądu Najwyższego skargę nadzwyczajną od wyroku Sądu Okręgowego w Gliwicach.

- Prokurator Generalny zaskarżając wyrok sądu okręgowego, wskazał, że został on oparty na ogólnym stwierdzeniu o przekraczaniu norm zanieczyszczenia powietrza w Polsce i w Rybniku. Zaznaczył jednocześnie, że sąd nie ustalił, kiedy, gdzie i ewentualnie w jakim stopniu te normy były przekroczone. W szczególności nie ustalił, czy były przekroczone w miejscu zamieszkania powoda co, jak twierdził, zmusiło go do rezygnacji z aktywności fizycznej na „świeżym powietrzu” – pisała wówczas w komunikacie Prokuratura Krajowa.

Mijają kolejne lata, a sprawa nadal nie została ostatecznie zamknięta. Wyrok jest prawomocny, Oliwer Palarz otrzymał wypłacone zadośćuczynienie, ale nadal jest nierozstrzygnięta skarga Zbigniewa Ziobry.

O całej sytuacji rozmawialiśmy z Oliwerem Palarzem, który nie ukrywa, że czeka na oddalenie skargi przez Sąd Najwyższy.

- Podjąłem walkę o czyste powietrze. Pozwałem państwo polskie o naruszenie dóbr osobistych, za życie w zanieczyszczonym środowisku. Walka nie była łatwa i nie była krótka, bo ta walka tak naprawdę rozpoczęła się w 2015 roku. Wyrok prawomocny, o ile pamiętam, zapadł w grudniu 2021, więc minęło sporo lat, aczkolwiek do tej sprawy została złożona skarga nadzwyczajna przez byłego ministra sprawiedliwości, pana Ziobrę. Także można powiedzieć, że ta sprawa jeszcze jest w toku. Jeszcze nie jest finalnie zakończona, ponieważ mamy wyrok prawomocny, ale mamy też skargę nadzwyczajną. No i czekamy. Czekam nadal, aż ta skarga nadzwyczajna zostanie wyjaśniona. Zakładam, że oczywiście ona zostanie oddalona, ponieważ tak naprawdę ta skarga nie była zasadna — mówi.

Działacz Rybnickiego Alarmu Smogowego miał dość życia w "komorze gazowo-pyłowej", dlatego postanowił zawalczyć o lepsze powietrze dla nas wszystkich.

- Byłem zmęczony bezczynnością państwa w zakresie poprawy jakości powietrza. Tak naprawdę nic się nie działo. Stan jakości powietrza odpowiadał, można powiedzieć, komorze gazowo-pyłowej. My wszyscy w tym żyliśmy i to akceptowaliśmy. Ja postanowiłem zawalczyć, razem z Rybnickim Alarmem Smogowym. Postanowiliśmy walczyć z tym i doprowadziliśmy sprawę z sukcesem do finału. No nie oszukujmy się, poprawę jakości powietrza widzimy. W Rybniku widzimy to na pewno. Wiemy, że kilka lat temu dni, w których norma jakości powietrza była przekroczona, to było od 120 do 130 dni rocznie. To jest cały kwartał! W zeszłym roku mieliśmy tych dni chyb 13 w ciągu całego roku. Także liczby mówią swoje, a walka się opłacała — wyjaśnia.

- Tak, można powiedzieć, że ja się zdecydowałem na walkę o dobro dla nas wszystkich. Oczywiście, to jest pewnego rodzaju precedens. My, nie tylko ja, ale i Zdzisław Kuczma, Henryk Kraj oraz inne organizacje walczące o czyste powietrze, robią dokładnie to samo. Może nie tak silną bronią, ale wyrok jest i nie oszukujmy się, tak naprawdę każdy, kto żyje w zanieczyszczonym środowisku, tak jak ja — mieszkając w mieście, w którym te normy są regularnie i przez długi czas przekraczane, gdzie pracuję, czyli jestem skazany na życie w tym mocno zanieczyszczonym środowisku, może wystąpić również z takim pozwem. Droga nie jest łatwa, ona wymaga mnóstwo wniosków dowodowych, świadków itd., ale jeżeli ktoś się wykazuje determinacją, może to zrobić — dodaje Oliwer Palarz.

Jednocześnie przyznaje, że w obecnej sytuacji, kiedy jakość powietrza w Rybniku jest dużo lepsza, kiedy obowiązują zapisy uchwały antysmogowej, raczej nie odważyłby się sądzić z aparatem państwa.

- Jeżeli chodzi o Rybnik, tak jak wspomniałem, tych dni z przekroczeniami norm jest już bardzo mało. Ciężko powiedzieć, czy bym się teraz zdecydował na złożenie pozwu, ponieważ to jest zupełnie inna skala obecnie. Teraz jako Rybnicki Alarm Smogowy, prowadzimy działania już może o nie tak silnym wydźwięku, jak te, które podjęliśmy w 2015 roku. Trzeba powiedzieć o jednej ważnej rzeczy, bardzo dużo się zmieniło, jeżeli chodzi o przepisy prawa. Mamy uchwałę antysmogową, która nam bardzo pomaga. Wtedy nie było tej uchwały, więc teraz wykorzystujemy troszkę inne narzędzia prawne, które pozwalają nam dążyć do poprawy jakości powietrza w Rybniku, a także na Śląsku i w całym kraju — mówi.