zamknij

Wiadomości

Nie tylko Cud nad Wisłą. Pamiętajmy o 100. rocznicy II powstania śląskiego

2020-08-15, Autor: 

Dzisiaj przypada 100. rocznica Bitwy Warszawskiej - jednej z najważniejszych w dziejach Polski, ale i całej Europy. Jako mieszkańcy województwa śląskiego i Rybnika musimy pamiętać też o jeszcze jednym ważnym wydarzeniu. Za kilka dni mija 100 lat od wybuchu drugiego powstania śląskiego. Co działo się w tym czasie na terenie Rybnika i powiatu rybnickiego? Przedstawiamy to w telegraficznym skrócie. Zobaczcie, jakie w tym roku uroczystości zaplanowano.

Reklama

Sytuacja polityczna na Górnym Śląsku

Po zakończeniu I wojny światowej w 1918 roku doszło do zmiany sytuacji politycznej w Europie środkowo-wschodniej oraz do powstania nowych państw. Okres powojenny cechował się narastającym radykalizmem wystąpień społecznych.

Widomym symptomem tego zjawiska było samorzutne zawiązywanie się rad robotniczych i żołnierskich, które nie tyle odwoływały się do podziałów narodowościowych, ile dążyły do przejęcia władzy i ukształtowania się nowych stosunków społecznych - możemy przeczytać w wypowiedzi prof. Ryszarda Kaczmarka

W pierwszych miesiącach po zakończeniu I wojny światowej niemieckie partie polityczne i organy administracji państwowej oraz komunalnej na Górnym Śląsku w większości zajmowały bierne stanowisko.

Polskie oczekiwania na przyłączenie Górnego Śląska do Rzeczypospolitej po raz pierwszy jasno wyraził Wojciech Korfanty, w głośnym przemówieniu wygłoszonym 25 października 1918 roku w parlamencie niemieckim (Reichstagu)- dodaje prof. Ryszard Kaczmarek.

W 1919 roku na terenie Rybnika powstała Polska Organizacja Wojskowa Górnego Śląska. Otrzymała ona uzbrojenie od 7 dywizji piechoty, której dowódcą był Franciszek Latinik.

Dlaczego wybuchło kolejne powstanie?

W styczniu 1920 podpisano traktat wersalski, który wszedł w życie na terenie Górnego Śląska. Wojska niemieckie wycofały się z terenu plebiscytowego, a na ich miejsce wkroczyły kilkutysięczne oddziały alianckie (francuskie, brytyjskie i włoskie). Na czele wojska stanął francuski generał Henri Le Rond. Dla celów prowadzenia kampanii plebiscytowej rząd polski powołał Polski Komisariat Plebiscytowy, na którego czele stanął Wojciech Korfanty.

Kampania plebiscytowa polegała na ustaleniu przynależności danych miast. Mieszkańcy głosowali za przyłączeniem danego terenu do Niemiec lub Polski. Kampania po obu stronach opierała się na podawaniu różnorodnych argumentów, co najbardziej widoczne było w propagandzie.

Spór o granice państw doprowadził w latach 1919-1921 do walk zbrojnych pomiędzy zamieszkującymi Górny Śląsk Polakami i Niemcami. Konflikty te znane są nam jako I (1919), II (1920) i III (1921) powstanie śląskie.

Dni przed wybuchem

Rano, 17 sierpnia gazety niemieckie zamieściły informację o zajęciu Warszawy przez Armię Czerwoną oraz ucieczce rządu polskiego.

Sytuacja na Górnym Śląsku była z każdą godziną coraz bardziej napięta. Bojówki KOOS przy poparciu SIPO zaatakowały żołnierzy francuskich, którzy razem z miejscowymi władzami alianckimi musiały ewakuować się z Katowic. Po wycofaniu się oddziałów francuskich bojówki niemieckie uderzyły w Polaków, m.in.: w Katowicach, Rybniku i Zabrzu, gdzie mimo próby obrony Polacy musieli wycofać się z walki- pisze historyk Tomasz Sanecki prowadzący "Mój Historyczny Blog"

18 sierpnia informacja o atakach na Polaków dotarła do innych miejscowości, przez co ludność polska przystąpiła do samoobrony.

19 sierpnia polscy górnicy przystąpili do strajku generalnego, który 20 sierpnia zajął niemal cały Górny Śląsk. Na pomoc strajkujący przyszli mieszkańcy powiatu katowickiego, która wszczęła walki i tym samym zapoczątkowała II powstanie śląskie.

Rola Rybnika

Do starć wojennych w nocy z 19 na 20 sierpnia doszło m.in. w okolicach Rybnika, Zebrzydowic, Jastrzębia-Zdroju oraz Wodzisławia Śląskiego. Tam oddziały powstańcze po wzmocnieniu przez posiłki pod dowództwem Jana Wyglendy i Mikołaja Witczaka zdobyły miasto.

Podczas walk na terenie Rybnika, ze względu na stacjonowanie w mieście oddziałów alianckich, powstańcy ograniczyli się jedynie do blokowania miasta. Dzięki szybkiemu zajęciu kluczowych miasta powiatu rybnickiego niemal cały Płaskowyż Rybnicki znalazł się w rękach powstańców. Jedynie Rybnik pozostawał w pierścieniu powstańczej blokady, a władze w mieście przejęły wojska włoskie - czytamy w artykule Tomasza Saneckiego

Jak zakończyło się II powstanie śląskie?

24 sierpnia Międzysojusznicza Rządząca i Plebiscytowa na Górnym Śląsku zleciła rozwiązanie niemieckiej Sicherheitspolizei. Działania powstańcze zakończono 25 sierpnia 1920, tym samym spełniając podstawowy postulat polskiej strony.

Po zakończeniu II powstania śląskiego na miejsce policji niemieckiej wprowadzono mieszane jednostki polsko-niemieckie Abstimmungspolizei – Apo, czyli „Policja Plebiscytowa” (składająca się po połowie z Polaków i Niemców).

Niemcy zobowiązali się do ukarania sprawców napadów antypolskich. Strona Polska zaś zobowiązała się do rozwiązania Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska. W rzeczywistości jednak działała ona dalej pod nazwą: Centrala Wychowania Fizycznego.

Upamiętnienie walki

Walki w II powstaniu śląskim zostały upamiętnione na Grobie Nieznanego Żołnierza w Warszawie. Na tablicy napisano "KATOWICE 19 VIII 1920". W Wodzisławiu Śląskim pojawił się też Pomnik Powstańców Śląskich, na którym umieszczona jest data 1919 i 1920.

---

O II Powstaniu Śląskim i Bitwie Warszawskiej pamiętają samorządowcy. Informacja od Urzędu Marszałkowskiego w Katowicach:

15 sierpnia uroczystości rozpoczną się o godzinie 9.00 od złożenia wieńca pod pomnikiem ku czci Poległych Żołnierzy 75. Pułku Piechoty w Chorzowie (ul. 75 Pułku Piechoty). Następnie wieńce będą złożone w Katowicach pod monumentem Józefa Piłsudskiego (Plac Bolesława Chrobrego). O godzinie 10.00 przed Archikatedrą Chrystusa Króla w Katowicach rozpocznie się koncert pieśni patriotycznych w wykonaniu Orkiestry Polskiej Grupy Górniczej. Koncert poprzedzi mszę świętą w archikatedrze w intencji Ojczyzny poświęconą bohaterom II Powstania Śląskiego i Bitwy Warszawskiej. Nabożeństwo rozpocznie się o godzinie 10.30. O godzinie 12.30 wieńce zostaną złożone pod pomnikiem Żołnierza Polskiego na katowickim Osiedlu Paderewskiego.

O godzinie 13.00 rozpoczną się uroczystości na Skwerze Stulecia Powstań Śląskich w Parku Śląskim. Wcześniej rozdawane będą biało-czerwone flagi, odbędzie się koncert pieśni patriotycznych w wykonaniu Orkiestry PGG. O godzinie 14.00 nastąpi złożenie meldunku przez dowódcę garnizonu i podniesienie na maszt flag państwowych. Oficjalne otwarcie Skweru Powstańców Śląskich zaplanowane jest na godzinę 14.15. Tablicę ku czci powstańców poświęci metropolita katowicki, Wiktor Skworc. Zakończenie uroczystości przy Skwerze Powstańców Śląskich planowane jest na godzinę 14.45.

Także 15 sierpnia obchody rocznicowe odbędą się w Czułowie. O godzinie 10.00 zostanie odprawione nabożeństwo w miejscowej parafii – kościele pw. Krzyża Świętego. Po mszy rozpoczną się uroczystości pod pomnikiem Powstańców Śląskich przy ulicy Katowickiej.

W poniedziałek 17 sierpnia początek uroczystości zaplanowany jest na godzinę 11.00. Pierwszym punktem będzie złożenie wieńca na grobie Wojciecha Korfantego na cmentarzu parafii Niepokalanego Poczęcia NMP. Wydarzeniu będzie towarzyszyła asysta wojskowa. O 11.30 wieniec złożony zostanie także pod pomnikiem Wojciecha Korfantego na Placu Sejmu Śląskiego. W samo południe w Sali Sejmu Śląskiego odbędzie się uroczyste sympozjum dla uczczenia bohaterskiej śmierci dr Andrzeja Mielęckiego i rocznicy wybuchu II Powstania Śląskiego. Wykłady wygłoszą: prof. Zygmunt Woźniczka („Rola i znaczenie II Powstania Śląskiego”) i dr Jacek Kozakiewicz („Andrzej Mielęcki – lekarz, polski działacz na Górnym Śląsku”). W ramach sympozjum zostanie wyemitowany film „Lekarze na rzecz niepodległości – wybrane sylwetki bohaterów Powstań Śląskich”). O godzinie 13.50 uroczystości przeniesione zostaną pod obelisk poświęcony dr Andrzejowi Mielęckiemu (Katowice, ul. Warszawska 14.). O godzinie 14.35 z przystanku przy katowickim Rynku, w kierunku Placu Wolności wyruszy Tramwaj Powstańczy. Mieszkańcy otrzymają zaś Korfantówkę – gazetę okolicznościową wraz dodatkiem ilustrowanym.

O godzinie 14.00 na grobie Andrzeja Mielęckiego na cmentarzu parafialnym w Złotnikach w gminie Koźminek zostaną złożone wieńce.

W środę 19 sierpnia uroczystości odbędą się w Rybniku i Katowicach. Najpierw, na cmentarzu komunalnym w Rybniku (ul. Rudzka 70 B) zostanie złożony wieniec na grobie dowódcy I i II Powstania Śląskiego – Alfonsa Zgrzebnioka. O godzinie 12.00 w asyście wojskowej wieniec zostanie złożony pod Pomnikiem Powstań Śląskich.

Informacja ze Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego w Katowicach:

Z okazji 100-lecia Bitwy Warszawskiej oraz wybuchu II Powstania Śląskiego w najbliższych dniach w naszym województwie odbędą się uroczystości mające na celu upamiętnienie tych dwóch szczególnie ważnych w historii Polski i naszego regionu wydarzeń oraz ich bohaterów.

15 sierpnia 1920 roku miała miejsce jedna z najważniejszych bitew mających wpływ na losy świata, w której Armia Polska pokonała nad Wisłą bolszewicką Armię Czerwoną. W sobotę (15 sierpnia br.), w setną rocznicę tego wielkiego zwycięstwa nazywanego też Cudem nad Wisłą, o godz. 9.00 Wojewoda Śląski złoży kwiaty pod pomnikiem poległych żołnierzy 75. Pułku Piechoty w Chorzowie, a o godz. 9.45 – pod pomnikiem Józefa Piłsudskiego w Katowicach.

Z kolei w poniedziałek (17 sierpnia br.) o godz. 11.00 przy grobie Wojciecha Korfantego na cmentarzu przy ul. Francuskiej w Katowicach odbędą się uroczystości z okazji 81. rocznicy śmierci tego wielkiego syna śląskiej ziemi. Następnie uczestnicy złożą również kwiaty pod pomnikiem Wojciecha Korfantego znajdującym się na placu Sejmu Śląskiego. Natomiast po południu, o godz. 14.00, Wojewoda Śląski złoży w Katowicach wieniec pod obeliskiem upamiętniającym dr. Andrzeja Mielęckiego, powszechnie szanowanego działacza narodowego i społecznego, który został brutalnie zamordowany przez niemieckie bojówki 17 sierpnia 1920 roku. Z okazji setnej rocznicy jego śmierci, z inicjatywy wojewodów śląskiego i wielkopolskiego oraz władz samorządowych obu województw, tego dnia zostaną również złożone kwiaty na grobie dr. Andrzeja Mielęckiego znajdującym się na cmentarzu w Złotnikach koło Kalisza.

W środę (19 sierpnia br.) – w setną rocznicę wybuchu II Powstania Śląskiego – o godz. 9.00 z inicjatywy Wojewody Śląskiego zaplanowano uroczystości przy grobie dowódcy I i II Powstania Śląskiego Alfonsa Zgrzebnioka oraz pod obeliskiem powstańczym na cmentarzu komunalnym w Rybniku. Pamięć bohaterów, dzięki którym możliwy stał się powrót Górnego Śląska do macierzy, zostanie również uczczona o godz. 12.00 pod pomnikiem Powstańców Śląskich w Katowicach.

W uroczystościach będą również uczestniczyć przedstawiciele władz samorządowych z regionu.

Oceń publikację: + 1 + 41 - 1 - 3

Obserwuj nasz serwis na:

Komentarze (6):
  • ~Longina b 2020-08-15
    13:43:56

    26 12

    Piłsudski olał Śląsk i Korfantego.Wolał iść na Moskwę.

  • ~gruba 2020-08-15
    14:47:58

    3 5

    Wpis został usunięty z powodu złamania regulaminu zamieszczania opinii.

  • ~Robin Tell 2020-08-15
    17:32:06

    22 9

    1. Piłsudski wygrał bitwę lecz Polska finalnie przegrała wojnę. Istnieje teoria, że Piłsudski nie dogadał się z Białymi, by ostatecznie wykończyć Czerwonych Lenina. Twierdzą niektórzy, że jako socjaliście (nota bene idol Jarosława Kaczyńskiego) bliżej było mu do czerwonych.
    2. Pewna grupa Ślązaków dała się podpuścić Korfantemu, by zbuntować się przeciw państwu, którego byli legalnymi obywatelami.
    3. Proszę sobie przypomnieć jak Polacy nazywają powstańców w Donbasie, jeżeli ktoś nie pamięta to przypominam - "prorosyjscy separatyści" więc jak poprawnie powinno nazywać się tzw. powstańców śląskich?
    4. Jako zapłatę Piłsudski wkopał Korfantego do grobu, wobec czego nie darzę go żadnym szacunkiem.
    5. Paradoksalnie powiem, że Korfanty w tamtych czasach byłby najlepszym premierem dla Polski.

  • ~Stanisław Nowak 2020-08-15
    23:07:08

    19 6

    warto pamiętać :
    1. w pierwszym Powstaniu Śląskim ani jeden karabin nie był przekazany przez stronę polką
    2. Piłsudski o Górnym Śląsku w tym czasie powiedział dosadnie powiedział / .... autocenzura /, co wskazuje na jego mądrość inaczej
    3. gdzie w Rybniku i okolicy są :
    1/ nazwy ulic , placów, pomniki upamiętniające ludzi i zdarzenia
    2/ kiedy wznowienie książki ' Encyklopedia powstań śląskich "
    3/ gdzie miejsce w Panteonie Górnośląskim dla patriotów -Powstańców Śląskich, w tym wojewody Ziętka który pozytywistycznie harował w imię miłości bliźniego ....
    4/ kiedy zgodnie z prawdą i poczuciem sprawiedliwości do szerokiej polskiej opinii publicznej, a zwłaszcza młodzieży dotrą informacje o gehennie Powstańców Śląskich w czasie okupacji i nie tylko .....

  • ~ 2020-08-15
    23:20:43

    21 6

    To raczej reszta kraju powinna świętować i pamiętać że dostała taki prezent jak Śląsk. Dla mnie powstania miały wątpliwy pożytek. I jeszcze niektórzy stracili w nich życie. To raczej smutne rocznicę bo tak naprawdę do czasu powstań ludzie różnych narodowości żyli na śląsku w zgodzie i dobrobycie. A potem nastąpiły podziały

  • ~Misio Misiek 2020-08-16
    12:45:52

    4 3

    Nie zapominajcie kto czci syrenami wybuch powstania warszafskiego a o Powstaniach Śląskich nic, cisza jak po śmierci organisty. Podpowiem: 0,49 i jego tzw "urzędnicy" z chrobrego

Zamieszczone komentarze są prywatnymi opiniami Użytkowników portalu. Redakcja portalu Rybnik.com.pl nie ponosi odpowiedzialności za ich treść.

Alert Rybnik.com.pl

Byłeś świadkiem wypadku? W Twojej okolicy dzieje sie coś ciekawego? Chcesz opublikować recenzję z imprezy kulturalnej? Wciel się w rolę reportera Rybnik.com.pl i napisz nam o tym!

Wyślij alert

Sonda

Wybieramy prezydenta Rybnika. Na kogo oddasz głos w wyborach?





Oddanych głosów: 3624