Śmierć bliskiej osoby wiąże się nie tylko z emocjonalnym bólem, ale także z wieloma formalnościami. W Polsce wdowy i wdowcy mają określone prawa, które mogą pomóc im finansowo w trudnym okresie żałoby. Sprawdź, czym jest emerytura po mężu, komu przysługuje i jak wygląda dziedziczenie środków zainwestowanych w ramach IKZE, IKE, PPE czy PPK!
Emerytura po mężu lub żonie, a właściwie renta rodzinna, to forma wsparcia finansowego przysługująca współmałżonkowi osoby zmarłej, która osiągnęła prawo do emerytury. Nie jest dziedziczona w tradycyjnym sensie – w przypadku emerytur wypłacanych przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) nie ma możliwości dziedziczenia tego świadczenia. „Emerytura po mężu” to potoczne określenie właśnie renty rodzinnej.
Wysokość renty rodzinnej nie jest równa 100% emerytury zmarłego małżonka. Zazwyczaj wdowa lub wdowiec mogą liczyć na 85% kwoty świadczenia pobieranego przez małżonka, jeśli są jedynymi uprawnionymi. Gdy o rentę ubiega się więcej osób (dzieci i dorosłe dzieci nadal się uczące), wysokość świadczenia jest dzielona proporcjonalnie:
85% emerytury zmarłego, jeśli prawo do renty ma jedna osoba,
90% emerytury zmarłego, jeśli prawo mają dwie osoby,
95% emerytury zmarłego, jeśli prawo mają trzy osoby lub więcej.
Aby ubiegać się o emeryturę po zmarłym mężu czy żonie, konieczne jest spełnienie określonych warunków. Przede wszystkim zmarły współmałżonek musi mieć ustalone prawo do emerytury w momencie swojej śmierci. Z kolei wdowa lub wdowiec muszą spełnić dodatkowe warunki, takie jak ukończenie 50. roku życia, bycie niezdolnym do pracy lub sprawowanie opieki nad dzieckiem uprawnionym do renty rodzinnej. Instytucją, która przyznaje emeryturę po mężu lub żonie, jest ZUS. Wymagane dokumenty można złożyć osobiście w oddziale ZUS lub przesłać je pocztą, a czas oczekiwania na decyzję wynosi od kilku tygodni do kilku miesięcy.
Dla lepszego zrozumienia spójrzmy na przykład. Jeśli zmarły mąż miał emeryturę w wysokości 7000 zł, wdowa może – zamiast swojego świadczenia – otrzymać 85% tej kwoty, co daje około 5950 zł miesięcznie. Jeśli do tej pory miała przyznawane świadczenie w wysokości 2500 zł brutto, jej miesięczne dochody wzrosną ponad dwukrotnie. Tego typu wsparcie finansowe może znacząco poprawić sytuację materialną osoby pozostającej przy życiu.
Emerytura po mężu jest często określana jako renta wdowia, jednak nie są to te same świadczenia. Ta pierwsza to renta rodzinna, a renta wdowia to nowe świadczenie, które ma się pojawić od 2025 roku i łączyć się z rentą rodzinną czy innymi świadczeniami, takimi jak emerytura czy renta z tytułu niezdolności do pracy. Założenie jest takie, że od lipca 2025 roku do końca 2026 roku będzie można dostawać 100% własnego świadczenia i 15% renty rodzinnej albo 15% swojego świadczenia i 100% renty rodzinnej, a od stycznia 2027 roku 25% drugiego świadczenia.
W Polsce wdowy i wdowcy mają również prawo do dziedziczenia środków zgromadzonych na Indywidualnych Kontach Emerytalnych (IKE) oraz Indywidualnych Kontach Zabezpieczenia Emerytalnego (IKZE), czyli w ramach III filaru systemu emerytalnego.
Środki zgromadzone na IKE i IKZE są własnością osoby, która zdecydowała się zainwestować w prywatną emeryturę, dlatego podlegają dziedziczeniu na podstawie przepisów prawa cywilnego. W przypadku śmierci właściciela konta zgromadzony kapitał może być przekazany:
spadkobiercom na zasadzie dziedziczenia ustawowego (a więc także małżonkowi);
osobom uposażonym, które zostały wskazane przez właściciela konta (można wskazać małżonka jako osobę uposażoną) – w tym przypadku te środki nie wchodzą do masy spadkowej.
Jeśli właściciel konta nie wskazał beneficjenta, środki przechodzą na jego spadkobierców zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego.
W przypadku dziedziczenia środków z IKE nie płaci się podatku od spadków i darowizn ani podatku od zysków kapitałowych, tzw. podatku Belki. Jeśli chodzi o IKZE, to należy zapłacić zryczałtowany podatek w wysokości 10%, ale można go uniknąć transferze środków z IKZE na własne konto IKZE.
W dzisiejszych czasach wiele osób inwestuje także w Pracownicze Plany Kapitałowe (PPK) oraz niektórzy w Pracownicze Programy Emerytalne (PPE). Środki zgromadzone w tych programach również mogą zostać odziedziczone przez małżonka osoby zmarłej, ale na określonych zasadach:
Jeżeli małżonkowie pozostawali w ustawowej wspólnocie majątkowej, to środki zgromadzone na rachunku PPK lub PPE, które zostały nabyte w czasie trwania tejże wspólnoty, stanowią majątek wspólny. W takiej sytuacji małżonek zmarłego ma prawo do tych środków.
Jeżeli małżonkowie nie pozostawali w ustawowej wspólności majątkowej, to środki zgromadzone na rachunku PPK lub PPE są własnością osobistą zmarłego. Wówczas dziedziczenie odbywa się zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego, czyli zgodnie z testamentem, jeśli taki został sporządzony, lub według dziedziczenia ustawowego, jeśli testamentu nie ma.
Wskazanie osoby uprawnionej nie wyklucza prawa małżonka do połowy środków, jeśli małżonkowie pozostawali we wspólnocie majątkowej. Np. gdy uczestnik PPK wskazał dwie osoby do dziedziczenia i pozostawał w związku małżeńskim, małżonek otrzyma 50% zgromadzonych środków, a każda z osób wskazanych w dyspozycji po 25%. Po śmierci współmałżonka należy więc upewnić się co do istnienia tejże wspólnoty, sprawdzić umowę uczestnictwa w PPK lub PPE, aby dowiedzieć się, czy została wskazana osoba uprawniona do dziedziczenia. Następnie trzeba skontaktować się z instytucją finansową, która prowadzi rachunek PPK lub PPE, i przedstawić odpowiednie dokumenty (np. akt zgonu, akt małżeństwa, testament).
Tagi: emerytura, gstffi.pl
Jejkowice mają Miss Śląska. Sara Stempka okrzyknięta najpiękniejszą mieszkanką województwa
27106Plac Wolności z poczekalnią. Czy spełnia oczekiwania mieszkańców? Nie owijają w bawełnę (wideo, zdjęcia)
24480Mężczyzna został przygnieciony przez pojazd na skupie złomu
21588Na tych ulicach nie będzie prądu nawet przez 9 godzin. Zobaczcie harmonogram przerw
18600Człowiek Roku Rybnik.com.pl: poznajcie nominowanych! Rusza głosowanie internautów
17470Endoproteza kolana - co warto wiedzieć?
+403 / -29"Malinką" z Rybnika do Wisły. Polregio połączył opolskie z Beskidem Śląskim
+150 / -7Bohaterski kierowca autobusu doznał udaru. Rodzina walczy o jego powrót do zdrowia
+153 / -13Ta sprawa znajdzie finał w sądzie? Związkowcy mówią o mobbingu w kopalni: „Dyrekcja zamiata sprawę pod dywan”
+102 / -15Mobbing na KWK Jankowice? Były zarzuty, było postępowanie wyjaśniające. Co ustalono?
+83 / -17„Dlaczego pan Nawrocki mieszkał za moje pieniądze w hotelu?” Spięcie na konferencji PiS-u
37Grzegorz Braun mówił w Rybniku o „froncie gaśnicowym”. „Miejsce ślązakowców - piątej kolumny - jest w więzieniach”
28Nowoczesne centrum przesiadkowe w Jejkowicach - otwarte
26Łukasz Kohut o Braunie i jego „ślązakowcach”: pana miejsce jest na Kremlu
24Ksiądz na portalu randkowym. Skandal czy norma? Ks. Grzesiak: "nic złego nie zrobił"
14Byłeś świadkiem wypadku? W Twojej okolicy dzieje sie coś ciekawego? Chcesz opublikować recenzję z imprezy kulturalnej? Wciel się w rolę reportera Rybnik.com.pl i napisz nam o tym!
Wyślij alert