Do wyburzenia, czy nie? Wstrzymano rozbiórkę dworku Florianshof w Zamysłowie

Budynek z duszą i historią

Do opisywanej powyżej sytuacji doszło 15 lutego. Inwestor po uzyskaniu zgody od Wydziału Architektury Urzędu Miasta w Rybniku i pozytywnej opinii Miejskiego Konserwatora Zabytków, przystąpił do burzenia dworku wybudowanego w drugiej połowie XIX wieku. Mieszkańcy ul. Jarzynowej w Zamysłowie postanowili interweniować. - Wiedzieliśmy, że Wojewódzki Konserwator Zabytków w Katowicach nie został poinformowany o rozbiórce. Przyjechali na kontrolę, ale panowie robotnicy zrobili to, co zrobili. Wyburzyli jedną ze ścian dworku – mówi nam pan Adam (nazwisko znane redakcji) sąsiadujący z dworkiem Florianshof.

Dlaczego wyburzenie budynku tak bardzo nie podoba się mieszkańcom ul. Jarzynowej? Ich zdaniem obiekt ma wartość historyczną, architektoniczną i sentymentalną. Źródła wskazują bowiem, że majątek na tym terenie istniał już od 1784 roku. Z kolei jak podaje zapomniany.rybnik.pl „na początku XX wieku (w latach 1902 – 1908) nastąpiła parcelacja i wyprzedaż majątku. Nabywali je gospodarze z Zamysłowa oraz Niedobczyc. Sam dworek natomiast został wykupiony przez zarząd kopalni Romer-Grube (KWK Rymer)”.

Z dworkiem związana jest jeszcze jedna historia. Jak wyjaśnia nam pan Adam, w czasie niemieckiej okupacji budynek stanowił oazę dla około 40 polskich rodzin uciekających przed zesłaniem do obozów pracy na terenie rzeszy. W tym czasie w dworku mieszkał naczelnik Zamysłowa – Henning. - Dlatego dziwię się, że prezydent Rybnika zgodził się na rozbiórkę – dodaje nasz rozmówca.

Katowice czekają na wyjaśnienie

Jak wyjaśnia nam Mirosław Rymer, rzecznik prasowy Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Katowicach, sygnał o prowadzonych pracach w Zamysłowie dotarł do nich dopiero w dniu rozbiórki. - Zastępca wojewódzkiego konserwatora zabytków w Katowicach Joanna Ostrowska udała się na ulicę Jarzynową, ale budynek pozbawiony był już narożnika. Wstrzymaliśmy pozwolenie na budowę – tłumaczy.

Jak dodaje Mirosław Rymer, wyburzenie dworku nie zostało skonsultowane z WUOZ w Katowicach. - Zwróciliśmy się do prezydenta Rybnika z prośbą o wyjaśnienie sytuacji, ponieważ od początku powinien występować do nas o pozwolenie rozbiórki obiektu. Chodzi nam o zachowanie dworku, dlatego decyzją wojewody prace na Jarzynowej zostały wstrzymane do czasu wyjaśnienia sprawy – wyjaśnia.

Inwestor: nie czuję się winna, bo nie zrobiłam nic nielegalnego

Udało nam się porozmawiać z właścicielką terenu, na którym znajduje się dworek Florianshof. Jak podkreśla, prace rozbiórkowe zostały podjęte zgodnie z prawem i zgodnie z wydanymi pozwoleniami. - Nie czuję się winna, bo nie zrobiłam nic nielegalnego. Nie zamierzam jednak nic robić na tym terenie dopóki sytuacja nie zostanie wyjaśniona – tłumaczy.

Właścicielka nie kryje jednak rozczarowania postawą mieszkańców dzielnicy. - Jakoś nikt wcześniej nie interesował się tym budynkiem aż do czasu, gdy postanowiłam coś z tym zrobić. Dworek Florianshof ma lata świetności już za sobą i trzeba go rozebrać – dodaje. Jak mówi nam właścicielka, nie ma konkretnych planów związanych z ziemią, na której stoi budynek.

Miasto nie informowało Katowic, bo nie musiało

Jak wyjaśnia Agnieszka Skupień, rzecznik rybnickiego magistratu, budynek mieszkalny przy ul. Jarzynowej 19 nie jest wpisany do rejestru zabytków, ale objęty jest ochroną konserwatorską na podstawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego i znajduje się w gminnej ewidencji zabytków. - Obiekty wpisane do rejestru zabytków (nie dotyczy omawianego obiektu!) przed pozwoleniem na rozbiórkę wymagają wcześniejszego postępowania w sprawie skreślenia z rejestru przez Generalnego Konserwatora Zabytków – mówi.

Agnieszka Skupień zaznacza, że pozwolenie na rozbiórkę budynku na Zamysłowie wydane zostało przez Wydział Architektury UMR, po pozytywnym zaopiniowaniu przez Miejskiego Konserwatora Zabytków zgodnie z zapisem miejscowego planu zagospodarowania dla tego terenu (MPZP Zachód 2011). Stało się tak, „ponieważ na podstawie porozumienia między Wojewodą Śląskim a Miastem Rybnik w sprawie przekazania niektórych kompetencji Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków miastu Rybnik przekazane zostały kompetencje w zakresie uzgadniania działań na obiektach chronionych w planach miejscowych, co wykonywane jest przez Miejskiego Konserwatora Zabytków”.

Co więcej, MZK przekazał kopię opinii konserwatorskiej z dnia 16 stycznia 2017 r. wraz z wykonaną dokumentacją konserwatorską – tu: kartą ewidencyjną zabytku nieruchomego niewpisanego do rejestru zabytków (niezbędną przy uzgadnianiu rozbiórki; dla celów archiwalno-badawczych). - Przekazywanie kopii wydawanych uzgodnień konserwatorskich jest jednym z warunków zawartego porozumienia (o którym mowa wyżej) i WKZ, mając wgląd do wydawanych ustaleń na poziomie gminy, może zgłosić uwagi lub sprzeciw. W omawianym przypadku nie miało to miejsca – wskazuje Agnieszka Skupień.

Rzecznik magistratu przedstawia też chronologię zdarzeń związanych z obiektem:

- 19 grudnia 2016 r. właściciel obiektu złożył wniosek o rozbiórkę budynku; dołączył projekt rozbiórki oraz ocenę stanu technicznego obiektu; uzasadnienie dla rozbiórki budynku: zły stan techniczny oraz nadmiernie wysoki koszt prac remontowych.

- 5 stycznia 2017 r. dokumentacja została przekazana do uzgodniona do Biura Miejskiego Konserwatora Zabytków w Rybniku, który działa w uzgodnieniu z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków.

- Pismem z dnia 16 stycznia 2017 r. kierownik Biura Miejskiego Konserwatora Zabytków uzgodnił pozytywnie rozbiórkę obiektu, przekazując następnie wykonaną opinię konserwatorską do WKZ.

- 23 stycznia została wydana decyzja Prezydenta Miasta Rybnika zatwierdzająca projekt i udzielająca pozwolenia na rozbiórkę budynku mieszkalnego nieużytkowanego – pozostałości po majątku dworskim Florianhof przy ul. Jarzynowej 19 w Rybniku.

- 15 lutego – rozpoczęcie działań rozbiórkowych przez właściciela obiektu i wstrzymanie prac do wyjaśnienia sprawy przez WKZ.

Agnieszka Skupień reasumuje: zgodę na rozbiórkę budynku przy ul. Jarzynowej 19 w Rybniku-Zamysłowie, pozostałości po majątku dworskim Florianhof, wydano zgodnie z przepisami Prawa Budowlanego. - Dla budynku została wykonana ocena stanu technicznego, w której stwierdzono, że stan budynku jest bardzo zły: uszkodzona konstrukcja, naruszona stabilność, budynek nie spełnia większości norm, silne zawilgocenie substancji – obiekt nie nadaje się do użytkowania i stwarza zagrożenie dla życia. Postępowanie kolejnych właścicieli (brak jakichkolwiek remontów, zaniedbanie itp.), długotrwały stan nieużytkowania, a także wydarzenia ostatnich miesięcy (katastrofa ściany, ostatnio pożar, mimo wykonanych zabezpieczeń przed dostępem), doprowadziły obiekt do stanu ruiny – wyjaśnia.

Okiem eksperta: wymagamy, a nie wspieramy

Architekt Marcin Jurkiewicz z pracowni Juriku Architekci zwraca uwagę, że jeżeli budynek był pod ochroną konserwatorską należało dochować wszelkich procedur administracyjnych przewidzianych przy tego typu inwestycjach. - Problem natomiast jest szerszy. Wymagamy jako społeczeństwo bezwzględnego zachowania wszelkich obiektów zabytkowych, a niewystarczająco wspieramy właścicieli tego typu budynków by mogli je niejako dla nas wyremontować, zachować i utrzymywać – tłumaczy.

Zdaniem naszego eksperta, wymagania konserwatorskie nakładają na właściciela szereg wymagań, które generują ogromne koszty. - Dobrym rozwiązaniem mógłby być przykład innych państw europejskich, gdzie inwestor przedstawia zakres robót standardowych, które musiałby wykonać gdyby budynek nie był objęty ochroną oraz zakres robót dodatkowych wynikających z narzuconych na niego odgórnie rozwiązań z zakresu ochrony konserwatorskiej i w tym udokumentowanym zakresie otrzymuje wsparcie w realizacji – radzi.

Jednocześnie przestrzega, że jeżeli będziemy bezwarunkowo narzucać wymagania a nie będziemy wspierać inwestorów w ich realizacji to każdy z podobnych do dworku Florianshof obiektów, nieatrakcyjnych pod względem inwestycyjnym, czeka niestety długotrwały proces degradacji zakończony zniszczeniem.