Czy miasto złamało prawo publikując zdjęcie Bonda? Mamy odpowiedź prawnika

Przypomnijmy, w miniony piątek Urząd Miasta w Rybniku opublikował zdjęcie nawiązujące do najnowszego filmu o agencie 007. Na plakacie do hasła „Nie czas umierać” dodano „czas wymienić stary piec”.

Pomysł ciekawy, ale czy legalny? Te wątpliwości mieli internauci. Do sprawy odniósł się sam magistrat »James Bond „walczy” z rybnickim smogiem. Internauci: to kradzież«

Jak ta sprawa wygląda pod kątem prawnym? Czy faktycznie miasto złamało prawo? O to zapytaliśmy w Kancelarii Adwokackiej Jarosława Recka.

Prawnik Michał Karnus zaznacza na wstępie, że jeżeli chodzi o prawo autorskie, to przeróbka plakatu filmowego i jego publikacja na stronie internetowej, może naruszać prawa autorskie podmiotu, któremu przysługują.

- W niniejszej kwestii, można wskazać natomiast na dwa ważkie aspekty całej sprawy, mianowicie na niekomercyjny charakter przeróbki oraz co istotniejsze, należy zaznaczyć, iż przeróbka plakatu, może zostać zinterpretowana jako parodia – wyjaśnia.

Powołuje się tu na art. 291 Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, iż „wolno korzystać z utworów na potrzeby parodii, pastiszu lub karykatury, w zakresie uzasadnionym prawami tych gatunków twórczości”.

Cechy parodii precyzuje też wyrok TSUE z 3 października 2014 roku:

Istotnymi cechami charakterystycznymi parodii jest po pierwsze to, że nawiązuje ona do istniejącego utworu, jednocześnie wykazując w porównaniu z nim uchwytne różnice, a po drugie to, że stanowi wypowiedź humorystyczną lub żartobliwą. Pojęcie parodii w rozumieniu tego przepisu nie podlega warunkom, według których parodia miałaby wykazywać własny oryginalny charakter, rozumiany inaczej aniżeli wykazywanie uchwytnych różnic w porównaniu z parodiowanym oryginalnym utworem, że miałaby, rozsądnie rzecz biorąc, móc zostać przypisana osobie innej niż autor oryginalnego utworu, dotyczyć samego oryginalnego utworu lub wskazywać źródło parodiowanego utworu.

- Reasumując, w mojej ocenie, szczególnie biorąc pod uwagę, iż stworzenie parodii pierwotnego utworu tj. parodii plakatu filmowego, miało w istocie cel niekomercyjny (choć mogą być pewne wątpliwości odnośnie fragmentu związanego z zakupieniem pieca, choć dzieje się to w kontekście akcji społecznej mającej na celu poprawę jakości powietrza, a nadto nie jest to okoliczność mająca formalne znaczenie prawne w kontekście ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych), to należy wskazać, iż nie doszło do złamania przepisów ustawy o prawie autorskim – mówi Michał Karnus.

Nasz rozmówca zaznacza na marginesie, że w wypadku komercyjnego użytku, w razie zastrzeżenia tytułu filmu, lub innego elementu jak np. logo agenta 007, jako znaków towarowych, dochodziłaby kolejna płaszczyzna ewentualnego naruszenia.

- I w takim wypadku nawet jeżeli dany utwór nie naruszałby praw autorskich, gdyż mieściłby się w dozwolonym użytku, np parodii, to już mógłby naruszać uprawnienia wynikające z zastrzeżenia danego znaku towarowego – dodaje.