Agnieszka Dauksza laureatką Górnośląskiej Nagrody Literackiej „Juliusz”

Tegoroczne święto literatury w Rybniku było inne niż zwykle. Gala odbyła się praktycznie przy pustej widowni. Zwrócił na to uwagę Mirosław Neinert – konferansjer tegorocznego wydarzenia.

- Zawsze jak zaczyna się ta gala, to widziałem wspaniałe i inteligentne spojrzenia czytelników literatury, uczestników gali, którzy tłumnie wypełniali teatr. Dzisiaj niesamowite wrażenia, po miejsca są prawie puste – zwrócił się do zebranych.

Następnie Mirosław Neinert dodał, że niewiele jest w historii Rybnika wydarzeń, które mają tak długą tradycję, jak Rybnickie Dni Literatury.

- Od kilku edycji przedsięwzięcie wypracowuje nową formułę, starając się sprostać wymaganiom współczesności. Spotkania wokół literatury poszukują nowych możliwości, dając atrakcyjną propozycję uczestniczenia w kulturze. Stawia na różnorodność, stawia na wysoką jakość, pokazuje, że w Rybniku ważne są różne są dzidziny sztuki – usłyszeliśmy.

Kapitułę Górnośląskiej Nagrody Literackiej Juliusz tworzyli w tym roku: Agata Passent, Małgorzata Szejnert, Aleksander Kaczorowski, Zbigniew Kadłubek (przewodniczący) i Michał Nogaś. Sekretarzem jury jest Aleksandra Klich.

Z kolei o tytuł najlepszej biografii 2019 ubiegali się:

- Natalia Budzyńska, Dzieci nie płakały. Historia mojego wuja Alfreda Trzebinskiego, lekarza SS. Wydawnictwo Czarne.

- Agnieszka Dauksza, Jaremianka. Biografia, Wydawnictwo Znak.

- Magdalena Grochowska, W czasach szaleństwa. Hertz. Fiłosofow. Stempowski. Moltke. Z posłowiem Anny Wolff-Powęskiej, Wydawnictwo Agora.

- Wojciech Orliński, Człowiek, który wynalazł internet. Biografia Paula Barana, Wydawnictwo Agora.

- Mirosław Wlekły, Gareth Jones. Człowiek, który wiedział za dużo, Wydawnictwo Znak.

Prezydent Piotr Kuczera podkreślił, że w tym roku wypada 5 edycja konkursu, ale na specjalnych warunkach.

- Chcę podkreślić, że ta nagroda dla miasta Rybnika jest cały czas ważna. Ważna jest literatura i RDL. 51. odsłona jest specyficzną, ale wierzę, że w kolejnych latach będziemy bez tych maseczek a z uśmiechami na twarzach i będziemy mogli mówić o rozwoju, że ta nagroda wpisuje się coraz bardziej, coraz głębiej w literacki krajobraz RP. Dziękuję wszystkim, że popełnili te biografie, dzięki temu mamy dobre przykłady jak można żyć, czym się fascynować, czym jest pasja w życiu człowieka. Z drugiej strony dzisiaj musimy szukać tych, którym się udało, udało się przejść dobrze przez życie. Mam nadzieję, że wszyscy, którzy sięgną do tych biografii, będą mogli popatrzeć na skomplikowane życiorysy i szukać tego, co nas unosi ku górze – zwrócił się do zebranych włodarz naszego miasta.

Zbigniew Kadłubek – przewodniczący kapituły podkreślił, że werdykt poprzedziły burzliwe obrady i nie jest to tylko metafora.

- Rzeczywiście był spór, twarde negocjacje, ale i tez piękna rozmowa, wspaniałe spieranie się o kształt, formę – dodał.

Zwyciężyła Agnieszka Dauksza, autorka biografii „Jaremianka” - opowiadającej o polskiej malarce Marii Jaremie – awangardzistce, emancypantce.

Aleksander Kaczorowski, członek kapituły wygłosił laudację:

Biografia Marii Jaremy, to książka doskonała. Pod piórem Agnieszki Daukszy zapomniana, przedwcześnie zmarła krakowska malarka, którą zazwyczaj wspomina się jako żonę, przyjaciółkę znanych artystów, odzyskuje należne jej miejsce w historii sztuki polskiej. Odzyskuje swoją biografię i los. Okazuje się kobietą niezwykłą, niebanalną artystką, świadomą własnej wartości i gotową iść zawsze pod prąd. Dauksza rekonstruuje jej osobowość z nielicznych zachowanych świadectw i dokumentów. Niczym archeolog z krainy umarłych wydobywa na światło dzienne uczucia i pragnienia, dramaty i euforie bohaterki. Dojrzewa razem z nią. Biografia Jaremy bez fałszu staje się biografią Daukszy. Bohaterka ożywa i przewodniczką biografii po świecie sztuki. To dokonujące się na oczach czytelnika porozumienie duchowe dwóch kobiet, które za życia nigdy się nie spotkały, ale potrzebowały się siebie nawzajem. Biografia nie jest gatunkiem drugorzędnym, udowadnia, że może być dziełem sztuki

Sama laureatka podziękowała ze sceny wszystkim nominowanym.

- Dziękuję organizatorom i kapitule, wiem jaki ogrom pracy państwo włożyli w tych niełatwych okolicznościach. Bez rodziny Marii Jaremy nie byłoby możliwości tej pracy. Gdybym miała w największym skrócie powiedzieć czego dowiedziałam się i nauczyłam od Jaremy, to przede wszystkim uważności wobec ludzi smutnych, słabych i osamotnionych – powiedziała Agnieszka Dauksza.

Na konferencji po gali dodała, że jest szczęśliwa, ale i zdziwiona takim obrotem rzeczy.

- Nie znałam Śląska, poznaje go od najlepszej strony i chyba temu służą nagrody, by promować lokalne konteksty. To nie jest praca reportażowa, zdystansowana, to jest jest interpretacja, która nie wstydzi się jasnego stanowiska wobec realiów. Wydaje mi się, że literatura idzie w taką stronę – nie boi się okazywać zaangażowania. Przestańmy się tego wstydzić, jak nie powiemy jasno o swoich poglądach, to wszystko może pójść w niedobre strony. Wszystkim życzę takich przygód, jakie ja miałam z Marią Jaremą – zwróciła się.

Autorka w swoim wystąpieniu zadeklarowała, że część nagrody z 50 tys. złotych przeznaczy na wsparcie Stowarzyszenia Mali Bracia Ubogich oraz Stowarzyszenia Lambda.

---

Agnieszka Dauksza - polska literaturoznawczyni specjalizująca się w antropologii kulturowej, nauczycielka akademicka na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego, pisarka. Autorka ponad 60 artykułów i książek. Jest członkinią redakcji literaturoznawczych czasopism naukowych „Zagadnienia Rodzajów Literackich” i „Teksty Drugie”. Prowadzi zajęcia z kulturowej teorii literatury, wiedzy o sztuce, badań afektywnych i literatury międzywojennej. W latach 2010, 2011 i 2015 była stypendystką MNiSW, a w 2016 MKiDN. W 2015 została laureatką konkursu stypendialnego START Fundacji na rzecz Nauki Polskiej dla wybitnych młodych naukowców.

Nagrodzona książka to opowieść o zapomnianej krakowskiej artystce, jednej z najważniejszej postaci powojennej polskiej awangardy.