Zabytek odzyska blask? Miasto wyłoży 150 tys. na XVIII-wieczny dwór w Stodołach

Jeden z projektów uchwał, który pojawi się w czwartek na sesji rady miasta dotyczy dotacji. Miasto chce przeznaczyć spółce Pamira 150 tys. złotych na „prace konserwatorskie, restauratorskie i roboty budowlane, polegające na remoncie elewacji zewnętrznych pocysterskiego dworu w Rybniku-Stodołach, wpisanego do rejestru zabytków”.

Jak czytamy w uzasadnieniu uchwały, samorząd wg prawa może to zrobić, zwłaszcza gdy zabytek znajduje się w gminnej ewidencji zabytków.

- Jednym z zadań własnych gminy jest ochrona dziedzictwa kulturowego, w szczególności w zakresie ochrony i opieki nad zabytkami. Realizując to zadanie Rada Miasta Rybnika ustaliła w drodze uchwały zasady udzielania dotacji celowych na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane przy zabytkach wpisanych do rejestru zabytków lub znajdujących się w gminnej ewidencji zabytków miasta Rybnika – dowiadujemy się.

O dotację konserwatorską wniosła spółka Pamira. Kwota dotacji z budżetu Miasta to 22,73% kosztów całkowitych remontu samych tylko elewacji budynku.

- Ochrona i opieka nad zabytkami stanowią jedną ze zbiorowych potrzeb mieszkańców, istotną pod względem zachowania cennego materialnego dziedzictwa w kontekście ciągłości dziejowej miasta. Długo nieużytkowany i zaniedbany obiekt zabytkowy znajduje się obecnie w trakcie gruntownego remontu i wreszcie ma szansę odzyskać dawną świetność i blask. Dwór w Stodołach stanowi świadectwo zjawiska określanego jako „specificum Silesiae”, dzięki zakorzenieniu w bogatej historii Górnego Śląska, którą tworzyli także mnisi w białych habitach. Po latach opuszczenia i zaniedbania nadarza się możliwość przywrócenia cennego zabytku do użytkowania i wyglądu, zgodnego z wiedzą historyczną o jego pierwotnym stanie – czytamy w uzasadnieniu.

---

Osada Stodoły stanowiła własność opactwa cystersów w Rudach. Zakonnicy gospodarzyli tu od XIII do początków XIX wieku, gdy na terenie państwa pruskiego nastąpiła kasacja zakonu.

Budynek dworu powstał z inicjatywy Bernarda III opata cystersów (1735-1753) i wybudowano go w 1736 r. „w manierze włoskiej, aby zepsuty polski smak architektoniczny uszlachetnić”¹ .

Po kilkudziesięciu latach, kiedy kontrybucje i działania militarne zostawiły swoje piętno na pałacyku, kolejny opat Augustyn (1753-1783) w 1774 r., wyremontował i przebudował obiekt nadając mu dzisiejszą postać. On też zlecił, aby wnętrza pałacyku ozdobił freskami malarz Franciszek Sebastini, pracujący dla zakonu cystersów. Murowany, dwukondygnacyjny budynek z cegły, nakryty mansardowym dachem z lukarnami, wzniesiony został na planie prostokąta. Ślady barokowo-klasycystycznego wystroju architektonicznego, pomimo zniszczeń dworu, zachowały się jeszcze na jego elewacjach.

Na podstawie badań architektonicznych oraz dokumentacji ikonograficznej² , powstał program prac konserwatorsko-renowacyjnych, a następnie projekt architektoniczno-budowlany dotyczący remontu konserwatorskiego elewacji dworu w Stodołach oraz jego adaptacji do nowej funkcji.

---

Przypomnijmy, w drugiej połowie 2020 roku rozpoczęła się długo zapowiada inwestycja w Stodołach. Ma tam postać ośrodek sportowo-rekreacyjny oraz apartamenty. Pierwszy etap prac obejmuje przebudowę dworu i terenu wokół niego. Powstanie hotel, dwie restauracje i kompleks odnowy biologicznej >>Duża inwestycja w Stodołach ruszyła z kopyta. Przebudowują pocysterski dwór<<

 

1. August Potthast, Historia Dawnego Klasztoru Cystersów w Rudach na Górnym Śląsku; dzieło z 1858 r. w tłum. Jarosława Dziemidowicza, wyd. Rudy 2008, s. 106; pierwszy polski przekład dzieła archiwalnego, napisanego na zamówienie księcia raciborskiego Wiktora I Maurycego z rodu von Hohenlohe

2. m.in. fotografii inwentaryzacyjnej, ukazującej ww. obiekt z połowy XX wieku, opublikowanej w Katalogu Zabytków Sztuki w Polsce (T.VI Województwo Katowickie, Zeszyt 11 Powiat Rybnicki, Józef Lepiarczyk, Wyd. Warszawa Instytut Sztuki PAN 1964 r.)