Uczcili pamięć bestialsko pomordowanych pacjentów szpitala psychiatrycznego

W lasku pomiędzy rondem Europejskim, a Larissa znajduje się miejsce, które powinno istnieć w pamięci mieszkańców naszego miasta. Znajduje się tam cmentarz pacjentów pobliskiego szpitala psychiatrycznego. Mogiły chowają jedną z najbardziej tragicznych historii Rybnika, która rozegrała się pod koniec II wojny światowej. Do miasta zaczynała wkraczać armia radziecka wypierając krok po kroku wojska III Rzeszy. W tym czasie Niemcy przeliczali wartość życia każdego z pacjentów szpitala psychiatrycznego. – Wyliczyli, że utrzymanie jednej osoby to 3,5 marki. Zsumowali wszystkich pacjentów, pomnożyli przez 10 lat i wyszła im bardzo duża suma. Dlatego też rozpoczęli eksterminację chorych – powiedział Piotr Polak, przewodnik z PTTK.

Nadszedł front, pierwsze jednostki radzieckie doszły do Józefowca, jednego z folwarków naszego szpitala. 26 stycznia 1945 roku dokonano tam makabrycznego mordu. Pierwsze źródło podaje, że zabito 37 pacjentów i 3 osoby z personelu. Wg drugiego źródła Rosjanie zabili 40 pacjentów i 3 osoby personelu. – Dlaczego do tego doszło? Świadkowie twierdzą, że jeden z ludzi wyszedł z budynku szpitala i pozdrowił żołnierzy radzieckich hitlerowskim powitaniem. Druga wersja mówi o tym, że Rosjanie przecenili wytrzymałość drewnianego mostku, który zawalił się pod ciężarem czołgu. Uznali, że jest to sabotaż. Która historia jest prawdziwa? Trudno powiedzieć, wiemy natomiast jak to się wszystko skończyło – wyjaśnił Piotr Polak.

To nie koniec dramatu pacjentów. Gdy Niemcy uciekli ze szpitala, zostawili 1700 osób zamkniętych w nieogrzewanych budynkach, z małą ilością jedzenia. - Wiemy, że od 26/27 do 29 stycznia pacjenci wybijali szyby i uciekali z budynków. Przechodzili przez bramę i w tym momencie zaczynała się dla nich tragedia – z jednej strony Rosjanie widzieli ruch i strzelali. Z drogiej strony Niemcy bali się o to, że pacjenci przyjdą do nich i zdradzą ich stanowiska. Strzelali. Przez dwa dni masakry zginęło 300-400 osób. Ich ciała wywieziono w nocy pomiędzy 28 a 31 stycznia. Gdzie zostały złożone? Nie wiemy – dodał przewodnik.

Nadszedł luty 1945 roku, Niemcy teoretycznie opuścili północną część Rybnika, ale Rosjanie nie zdążyli jeszcze zająć nowych terenów. Tymczasem pacjenci nadal przebywali w psychiatryku. Dawni gospodarze postanowili „ewakuować” chorych. - Pierwsza ewakuacja miała miejsce z 16 na 17 lutego, 272 ludziom kazano maszerować do Chwałowic w piżamach. To nie był „marsz śmierci”, ale pacjentów szpitala psychiatrycznego. Zapędzono ich do kopalni i przewieziono do Wodzisławia. Po dobie wyjechali w kierunku Branic – powiedziała Małgorzata Płoszaj, pasjonatka historii.

Wkrótce zapadła też decyzja, by ewakuować ze szpitala ostatnie 293 osoby. Określano je jako „prawdziwi Niemcy”. - Pod budynek podjechało 25 ciężarówek, które zwiozły pacjentów na stację kolejową do Niedobczyc. Pociąg przetransportował ich do Branic. Należy zaznaczyć, że Niemcy nie postępowali tak z powodów humanitarnych. Oni się bali, że jeżeli zostawią pacjentów w szpitalu, to Rosjanie ich pomordują i zrzucą całą winę na Rzeszę – wyjaśniła Małgorzata Płoszaj.

W sobotnich uroczystościach wzięło udział kilkanaście osób. Złożyły one kwiaty na grobie zbiorowym oraz zapaliły znicze. Braliśmy udział w tym wydarzeniu – zdjęcia.