Porozmawiają o Żydach na Górnym Śląsku

Konferencja odbędzie się w czwartek, 1 marca, o godzinie 14:00, w Muzeum w Rybniku oraz w piątek, 2 marca, o godzinie 9:30, w auli Ośrodka Dydaktycznego Uniwersytetu Śląskiego. Wstęp bezpłatny!

Program konferencji:

1 marca, Muzeum w Rybniku: Żydzi na Górnym Śląsku do 1945 roku

14:20–14:40 dr hab. Leszek Ziątkowski (Uniwersytet Wrocławski) – „Przestrzeń prawna i przestrzeń społeczna osadnictwa żydowskiego na Górnym Śląsku w początkach XIX wieku”;
14:40–15:00 dr Halina Dudała (Archiwum Archidiecezjalne w Katowicach) – „Konwersje Żydów na katolicyzm na Górnym Śląsku (XVII – XIX wieku)”;
15:00–15:20 dr Renata Knyspel-Kopeć (Polskie Towarzystwo Historyczne Oddział Zielona Góra) – „Ustawodawstwo pruskie XIX wieku a społeczność żydowska Górnego Śląska”;
15:20–15:40 dr Bajavascript:;rbara Kalinowska-Wójcik (Uniwersytet Śląski) – „Związek Gmin Synagogalnych Rejencji Opolskiej – założenia i sfery działalności do 1922 roku”;

15:40–16:00 Przerwa

16:00–16:20 dr Norbert Mika (Racibórz) – „Antysemityzm komunikatów prasowych w „Nowinach Raciborskich” na przełomie XIX i XX wieku”;
16:20–16:40 Tamara Włodarczyk (Uniwersytet Wrocławski) – „Udział górnośląskich Żydów w rozwoju społecznym, gospodarczym i religijnym Dolnego Śląska w XIX i XX wieku”;
16:40–17:00 Paweł Parys (Muzeum Śląskie w Katowicach, Pracownia Historii Powstań Śląskich) – „Informacje o Żydach w aktach powstańczych”;
17:00–17:20 Marcin Jarząbek (Uniwersytet Jagielloński) – „Antysemityzm po śląsku – wątki antysemickie w prasie polskiej województwa śląskiego 20-lecia międzywojennego”;

17:20–17:40 Przerwa

17:40–18:00 Waldemar Gorki (Muzeum w Rybniku) – „Treści propagandowe wykorzystywane przez polskich przedsiębiorców i rzemieślników w ich konfrontacji z konkurencją żydowską na Śląsku w okresie międzywojennym”;
18:00–18:20 Anna Novikow (The Hebrew University of Jerusalem) – „Deutschland” lub „Polska”? Loże B'nai B'rith w województwie śląskim w latach 1921–1934”;
18:20–18:40 Matthias Lempart (Universität Vechta) – “Antisemitismus in der Propaganda der oberschlesischen Nationalsozialisten vor 1933 (Antysemityzm w propagandzie górnośląskich nazistów przed 1933 rokiem)”;
18:40–19:00 prof. zw dr hab. Ryszard Kaczmarek (Uniwersytet Śląski) – „Rassenschande”. Teoria i praktyka działania niemieckiego wymiaru sprawiedliwości na Górnym Śląsku”;
19:00–19:20 Mirosław Węcki (Uniwersytet Śląski) – „Kwestia żydowska” w aktach górnośląskiej NSDAP 1933–1945”;

19:20–19:40 Dyskusja.

2 marca, Ośrodek Dydaktyczny Uniwersytetu Śląskiego w Rybniku

Sekcja I: W nowej rzeczywistości

9:30–9:50 Janusz Oszytko (Instytut Pamięci Narodowej Delegatura w Opolu) – „Dzieło miłosierdzia opolskich sióstr szpitalnych św. Franciszka wobec prześladowanych Żydów w świetle nieznanych dokumentów z lat 1939–1940”;
9:50–10:10 dr Aleksandra Namysło (Instytut Pamięci Narodowej w Katowicach) – „Aparat bezpieczeństwa PRL wobec żydowskich mieszkańców województwa śląskiego/katowickiego w latach 1945–1990”;
10:10–10:30 Zbigniew Gołasz (Muzeum Miejskie w Zabrzu) – „Żydzi w Zabrzu w pierwszych latach po II wojnie światowej”;
10:30–10:50 dr Roman Smolorz (Osteuropa Institut Regensburg) – „Żydzi śląscy w drodze do Palestyny/Israela. Przyczynek do stosunków wewnątrzżydowskich w okupowanych Niemczech”;

10:50–11:10 Przerwa;

11:10–11:30 Zbigniew Bereszyński (Opole) – „Represyjne działania władz komunistycznych na Opolszczyźnie wobec osób pochodzenia żydowskiego w latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XX wieku”;
11:30–11:50 Mieczysław Kopeć (Uniwersytet Zielonogórski) – „Aparat bezpieczeństwa w Polsce Ludowej a Żydzi na Górnym Śląsku w latach 1944–1956”;
11:50–12:10 dr Ksawery Jasiak (Instytut Pamięci Narodowej Delegatura w Opolu) – „Errata do biografii Józefa Grottego – żydowskiego ocalonego, kapitana UB, przymusowego emigranta”;
12:10–12:30 Grzegorz Bryda (Instytut Pamięci Narodowej Delegatura w Opolu) – „Sędzia Krzysztof Świerkosz – popularyzator historii Zagłady Żydów z OKBZpNP w Opolu”;

12:30–13:00 Dyskusja;
13:00–14:00 Przerwa obiadowa;

Sztuka i medycyna

14:00–14:20 Michał Hankus (Uniwersytet Jagielloński) – „Architekt Karol Korn – twórca żydowskich i chrześcijańskich obiektów sakralnych w Bielsku-Białej i okolicach”;
14:20–14:40 dr Ignacy Einhorn (Zawodowe Studium Medyczne w Kłodzku) – „Z Cosel do Nowego Jorku – losy dr Siegmunda Haddy – ostatniego ordynatora Szpitala Żydowskiego we Wrocławiu”;
14:40–15:00 dr Urszula Biel (Gliwice) – „Życie filmowe mniejszości żydowskiej na terenie Prowincji Górnośląskiej w czasach narodowego socjalizmu”;
15:00–15:20 Renata Skoczek (Muzeum w Chorzowie) – „Cmentarz żydowski w Chorzowie. Okoliczności związane z jego likwidacją”;

15:20–16:00 Przerwa;

16:00–16:20 Jacek Proszyk (Bielsko Biała) – „Głos w dyskusji na temat XIV-wiecznych macew na cmentarzu żydowskim w Cieszynie”;
16:20–16:40 Wojciech Mitręga (Archiwum Państwowe w Katowicach, Oddział w Raciborzu) – „Zaginione macewy z cmentarza żydowskiego w Raciborzu”;

Znane postaci i rodziny żydowskie

16:40–17:00 Bożena Kubit (Muzeum w Gliwicach) – „Oscar Troplowitz i jego gliwickie korzenie”;
17:00–17:20 Marek Wojcik (Bytom) – „Od arendy po ikonologię. Górnośląskie korzenie rodziny Panofskych”;
17:20–17:40 Adam Frużyński (Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu) – „Od karczmy do koncernu – wzloty i upadki fortuny Friedländerów”;
17:40–18:00 Piotr Hnatyszyn (Muzeum Miejskie w Zabrzu) – „Max Boehm i Loebel Haendler – zabrzańscy dobroczyńcy”;

Sekcja II: Gminy żydowskie w miastach Górnego Śląska

9:30–9:50 dr hab. Janusz Spyra prof. AJD (Akademia im J. Długosza w Częstochowie) – „Żydzi na pograniczu śląsko-śląskim. Przyczynek do dziejów ludności żydowskiej w Boguminie i okolicach”;
9:50–10:10 dr Maciej Borkowski (Instytut Śląski w Opolu) – „Życie codzienne opolskiej gminy żydowskiej w latach 1812–1918”;
10:10–10:30 dr Beata Dudek (Otterseberg) – „Działalność gminy żydowskiej w Bytomiu w XIX wieku”;
10:30–10:50 Jan Delowicz (Muzeum Miejskie w Żorach) – „Społeczność żydowska w Żorach na przełomie XIX i XX wieku”;

10:50–11:10 Przerwa;

11:10–11:30 Sławomir Kulpa (Muzeum w Wodzisławiu Śląskim) – „Historia osadnictwa Żydów w Wodzisławiu Śląskim do 1922 roku”;
11:30–11:50 dr Krzysztof Gwóźdź (Muzeum w Tarnowskich Górach) – „Powstanie i rozwój gminy żydowskiej w Tarnowskich Górach”;
11:50–12:10 dr Joanna Lusek (Centralne Muzeum Jeńców Wojennych w Łambinowicach-Opolu) – „Fundacje stypendialne Gminy Żydowskiej w Bytomiu dla młodzieży męskiej do 1933 roku”;
12:10–12:30 Dariusz Waleriański (Stowarzyszenie Żydowski Instytut Historyczny w Polsce) – „Nieznane dzieje synagogi z Antonienhütte w Rudzie Śląskiej”;

12:30–13:00 Dyskusja;
13:00–14:00 Przerwa obiadowa;

Żydzi w Rybniku i powiecie rybnickim

14:00–14:20 dr Bogdan Kloch (Muzeum w Rybniku) – „Ludność żydowska we wsiach powiatu rybnickiego w XIX w. – geografia zasiedlenia i liczebność”;
14:20–14:40 Małgorzata Płoszaj (Rybnik) – „Historia rybnickiej rodziny Haase”;
14:40–15:00 Ruth Beedle (London) – „Historia rybnickiej rodziny Aronade”;
15:00–15:20 dr Marek P. Czapliński (Opole) – „Sierociniec żydowski w Rybniku w latach 1893–1922”;

15:20–16:00 Przerwa;

16:00–16:20 dr Dawid Keller (Muzeum w Rybniku) – „Browar Rybnicki i inne żydowskie zakłady przemysłowe oraz przedsiębiorstwa handlowe w Rybniku w okresie międzywojennym”;
16:20–16:40 Anna Grabowska (Rybnik) – „Obraz Żyda i narodu żydowskiego na łamach „Sztandaru Polskiego i Gazety Rybnickiej” w latach 1927–1939 (wybrane problemy z elementami analizy porównawczej) ”;
16:40–17:00 Krzysztof Bielawski (Muzeum Historii Żydów Polskich) – „Żydowska historia lokalna a wyzwania współczesnego muzeum”;
17:00–17:20 Jacek Kamiński (Rybnik) – „Materialne pamiątki po rybnickich Żydach”;
17:20–17:40 Marta Paszko (Muzeum w Rybniku) – „Społeczność żydowska Rybnika w relacjach mieszkańców miasta na początku XXI wieku”.

Konferencja jest częścią projektu pt. „Żydzi na Górnym Śląsku”, realizowanego przez Muzeum w Rybniku oraz Instytut Historii Uniwersytetu Śląskiego.