Jak być legalną nianią? Śląski ZUS radzi

Jak wyjaśnia Beata Kopczyńska - regionalny rzecznik prasowy ZUS województwa śląskiego - rodzic, który chce zatrudnić nianię do opieki na swoim dzieckiem musi najpierw zawrzeć z nianią tzw. umowę uaktywniającą. Czyli – najprościej mówiąc - umowę zlecenia z osobą fizyczną sprawującą opiekę nad dzieckiem.

Do umowy tej stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, dlatego musi ona określać takie elementy jak:

- strony umowy (rodzic/opiekun dziecka i niania),
- cel i przedmiot umowy,
- czas i miejsce sprawowania opieki,
- liczbę dzieci powierzonych opiece,
- obowiązki niani,
- wysokość wynagrodzenia oraz sposób i termin jego wypłaty,
- czas, na jaki umowa została zawarta,
- warunki i sposób zmiany, a także rozwiązania umowy.

- Umowę z nianią, od której składki będą płacone z budżetu państwa rodzic może podpisać wtedy, gdy dziecko, którym niania będzie się opiekować, ma od 20 tygodni do 3 lat (ewentualnie do 4 lat, jeżeli nie ma możliwości zapewnienia dziecku opieki przedszkolnej). Nianią nie może być osoba niepełnoletnia ani żaden z rodziców. Może natomiast być to student, senior, babcia, dziadek lub inna osoba spokrewniona – tłumaczy Beata Kopczyńska.

Po zawarciu takiej umowy jeden z rodziców zgłasza w ZUS na formularzu ZUS ZFA siebie jako płatnika składek. Zgłoszenie to należy złożyć tylko w przypadku, gdy rodzic nie jest już wcześniej zarejestrowany jako płatnik składek np. z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej. Następnie, w ciągu siedmiu dni od dnia powstania obowiązku ubezpieczeń, rodzic zgłasza na formularzu ZUS ZUA - nianię jako ubezpieczoną, jeżeli niania będzie podlegała ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu. - Jeżeli natomiast niania podlega już ubezpieczeniom społecznym
z innego tytułu (np. pracuje już w innym miejscu lub prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą) to należy ją zgłosić jedynie do ubezpieczenia zdrowotnego na formularzu ZUS ZZA – mówi rzecznik śląskiego ZUS-u.

Jakimi ubezpieczeniami jest objęta niania?

Niezależnie od tego, czy niania jest studentem, emerytem czy inną osobą spokrewnioną objęta jest
obowiązkowymi:

- ubezpieczeniami społecznymi (emerytalnym, rentowymi i wypadkowym) i ubezpieczeniem zdrowotnym – jeżeli np. opieka nad pani dzieckiem jest jej jedyną pracą,
- tylko ubezpieczeniem zdrowotnym – np. gdy pracuje jednocześnie na cały etat.

Ubezpieczenie chorobowe jest dla niani dobrowolne. Składkę na nie finansuje sama niania. Rodzic potrąca jej tę składkę z pensji i odprowadza do ZUS.

Kiedy budżet państwa sfinansuje za nianię składki? W jakiej wysokości?

ZUS zaznacza, że budżet państwa sfinansuje tylko składki obliczone od wynagrodzenia niani nieprzekraczającego kwoty 50% minimalnego wynagrodzenia (aktualnie 1050zł). Jeśli niania zarabia więcej, nadwyżkę rozlicza i opłaca rodzic. Budżet państwa sfinansuje składki pod warunkiem, że:

- niania została zgłoszona przez rodzica do ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego,
- rodzice (rodzic samotnie wychowujący dziecko) są zatrudnieni, świadczą usługi na podstawie umowy cywilnoprawnej stanowiącej tytuł do ubezpieczeń społecznych, prowadzą pozarolniczą działalność lub działalność rolniczą,
- dziecko nie jest umieszczone w żłobku, klubie dziecięcym, a także nie zostało objęte opieką sprawowaną przez dziennego opiekuna
- dziecko ukończyło 20 tygodni,
- niania jest osobą pełnoletnią
- niania nie jest rodzicem dziecka

W przypadku umów uaktywniających zawartych przed 1 stycznia 2018 roku budżet państwa finansuje składki na ubezpieczenia: emerytalne, rentowe, wypadkowe i zdrowotne za nianię tylko od tej części jej pensji, która nie przekracza minimalnego wynagrodzenia.

Rodzice dziecka opłacają składki w przypadku gdy pensja niani przekroczy połowę minimalnego wynagrodzenia (aktualnie to kwota 1050zł). Opłacą jednak składki tylko od kwoty, o którą pensja opiekunki przekracza połowę minimalnego wynagrodzenia. Jeżeli więc opiekunka w umowie miałaby określoną pensję na poziomie 2100 tys. zł, to budżet państwa finansuje składki od podstawy wynoszącej 1050 zł, a rodzic opłaca składki od podstawy 1050 zł. przy czym:

- składkę na ubezpieczenie emerytalne od kwoty nadwyżki finansują w połowie rodzice dziecka i w połowie opiekunka (po 9,76%) -102,48zł

- składkę na ubezpieczenie rentowe 1,5% podstawy wymiaru opiekunka, a 6,5% rodzice (15,75zł niania, 68,25zł rodzic)

- składkę na ubezpieczenie wypadkowe od nadwyżki w całości finansują rodzice dziecka (17, 54zł)

- składkę na ubezpieczenie zdrowotne od nadwyżki w całości finansuje niania (83,86zł)

- Na życzenie niani można ją również zgłosić do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, ale składkę na to ubezpieczenie sfinansuje niania z własnych środków, a jeden z rodziców będący płatnikiem składek będzie ją opłacał do ZUS (51,46zł) – mówi na koniec Beata Kopczyńska.