Boże Narodzenie? Ukraińcy w Rybniku obchodzą je 2 razy

To, że obywatele Ukrainy upodobali sobie nasz region, a zwłaszcza Rybnik – już pisaliśmy i to nie raz. Jest ich w naszym mieście tak dużo, że nie mogło to ujść uwadze władz samorządowych i Stowarzyszeniu 17-tka, które ruszyło z projektem 28 Dzielnica / 28 Район. Inicjatywa okazała się strzałem w dziesiątkę. Nasi bracia (i siostry) ze wschodu mogli w końcu liczyć na pomoc w sprawach, które przecież i nam mogą sprawić wiele kłopotu i zachodu.

Ciekawiło Was, jak spędzają katolickie święta Bożego Narodzenia, skoro są wyznania prawosławnego? Ile nas różni w tradycjach, a ile łączy? Uchylamy nieco rąbka tajemnicy. Rozmawiamy z Oksaną Jewko, Olgą Zagajczuk, Alioną Baszajewą i Jewginią Raszewską – obywatelkami Ukrainy, które zadomowiły się już w naszym mieście i regionie.

Trzy łyżeczki kutii przed posiłkiem

Co ciekawe, choć nasi wschodni sąsiedzi są obrządku prawosławnego, w Polsce, w Rybniku również starają się zorganizować świąteczny czas.

- Mamy wolne, dzieci nie chodzą do szkół. To dobry moment, by posiedzieć z rodziną, przygotować świąteczny stół, ale z innymi potrawami niż polskie. Po prostu fajnie się świętuje Boże Narodzenie dwa razy – śmieją się nasze rozmówczynie.

Polskie i ukraińskie tradycje są podobne.

- Ubieramy choinki, stroimy miasta. Razem przy wigilijnym stole jemy rybę, barszcz, kutię. Staramy się, by było 12 potraw. Różnica jest taka, że w ukraińskich domach znajdują się postne dania. Nie znajdziemy na nich moczki, czy makowców, a chleb musi być upieczony we własnym domu – wyjaśnia Aliona Baszajewa.

Na stole nie może też zabraknąć uzwaru – wywaru z suszonych owoców, który potocznie nazywamy kompotem.

Co ciekawe, obywatele Ukrainy zanim przystąpią do wieczerzy, muszą na wstępie zjeść 3 łyżeczki kutii – punktualnie o godzinie 18.00. Nie ma dzielenia opłatkiem, jak to się dzieje w polskich domach, a składanie życzeń zależy tak naprawdę od rodziny. Społeczeństwo Ukrainy jest bowiem bardzo zróżnicowane ze względu na regiony i pochodzenie etniczne.

Różnice znajdziemy też, kiedy już wstaniemy od wigilijnego stołu.

- Wiemy, że na Śląsku do dzieci przychodzi Dzieciątko. U nas w Boże Narodzenie (7 stycznia) dzieci idą do swoich chrzestnych z kutią i kołaczem. Muszą im zaśpiewać piosenkę, czy wyrecytować wiersz. Ci w nagrodę dostają od nich prezenty. Z kolei Dziadek Mróz pojawia się na Nowy Rok, przynosi dzieciom prezenty pod choinkę – dowiadujemy się.

Trzy godziny stania na pasterce

W kościele prawosławnym na Ukrainie też istnieje coś takiego jak pasterka. Przed tym wydarzeniem (6 stycznia) wierni modlą się za wszystkich zmarłych. Ukraińcy stawiają też w oknach zapalone świece. Ten czas nazywają „Świętym Wieczorem”. O północy w cerkwiach rozpoczyna się nabożeństwo, które trwa minimum... 3 godziny. W świątyniach brakuje ławek, a jeżeli już są – to dla starszych osób. Panie nie mogą też chodzić do cerkwi w spodniach, ale w spódnicy i z zakrytą częściowo głową.

- Współczesne cerkwie uznały, że zakaz wchodzenia do świątyni w spodniach jest bez sensu, dlatego przy wejściu panie mogą ubrać spódnice będące w posiadaniu cerkwi – mówią panie.

W Rybniku nie znajdziemy świątyni obrządku prawosławnego. Najbliższa znajduje się w Sosnowcu, choć ostatnio Ukraińcy jeżdżą również do Gliwic.

Tu kolejna ciekawostka – rękę do gości ze wschodu wyciągnął proboszcz Bazyliki św. Antoniego w Rybniku.

- W zeszłym roku udało nam się umówić z proboszczem, pozwolił naszemu kapłanowi przyjechać i sprawować prawosławną służbę. Wszystko pokrzyżował jednak koronawirus, ale wierzymy, że czas tej współpracy jeszcze przyjdzie – dodają nasze rozmówczynie.

Ukraińcy polubili katolickie Boże Narodzenie

Obecność Ukraińców w Rybniku wiąże się nie tylko z poszukiwaniem godnego zarobku. Wiele osób szukało spokoju od konfliktu, który targa tym krajem. Spokój odnaleźli w Polsce. Osadziły się tu całe rodziny, które szybko przyswoiły język polski i kulturę.

- Mojemu synowi bardzo spodobała się tutaj religia. Lubi się modlić. Jak pisał listy do Mikołaja, nie widział czy ma to zrobić po polsku, czy ukraińsku. Doradziłam mu, że skoro mieszkamy w Polsce to też w tym języku – śmieje się Jewginia Raszewska.

W sumie to dzieci rodzin Ukraińskich w okresie świątecznym mogą czuć się jak pączki w maśle. Mikołaj przychodzi do nich 6 i 19 grudnia (druga data jest ukraińska). Obchodzą polskie i ukraińskie Boże Narodzenie i dodatkowo Nowy Rok.

Skoro jesteśmy już w momencie zmiany daty, nasi wschodni sąsiedzi stawiają choinki dopiero na Nowy Rok – to jest dla nich pierwsze święto. Ten fakt w Polsce może budzić zdziwienie w Polsce, zwłaszcza u sprzedawców choinek.

- W zeszłym roku pojechałam z synem 24 grudnia po choinkę. Sprzedawcy stali zdziwieni i pytali: dlaczego dopiero teraz? Odparli, że już nie mają, że wszystkie drzewka zostały sprzedane. A to dla nas przecież normalne – wspomina pani Jewginia.

Choinka w ukraińskim domu musi stać do 19 stycznia, kiedy to w obrządku prawosławnym następuje chrzest Jezusa Chrystusa.

- Wtedy to cała woda staje się święta. Jest gromadzona w słoikach i nie będzie się psuła. W dniu chrztu Jezusa wierni do wschodu słońca muszą się umyć. Ludzie kąpią się w rzekach, jeziorach, nie ważne, że jest lód. Wierzy się, że w tym dniu nie można zachorować – wyjaśnia Aliona Baszajewa.

Co sądzicie o zwyczajach bożonarodzeniowych na Ukrainie?